تدوین استراتژی
تدوین استراتژی اولین مرحله از فرآیند مدیریت استراتژیک است، در این مرحله تعیین نوع فعالیتی که شرکت میخواهد به آن بپردازد، فعالیتهایی که قصد دارد از آن خارج شود، شيوهی تخصیص منابع، تصمیم گیری درباره گسترش دادن یا متنوع ساختن فعالیتها صورت می پذیرد. این تصمیمات سازمان را متعهد می کند که برای دورهی نسبتا بلندمدت، محصولاتی خاص تولید کند، در بازارهای مشخص به فعالیت بپردازد و از منابع و فناوری های شناخته شده ای استفاده کند. تدوین استراتژی، توسعه طرح های بلند مدت موثر و کارا برای مدیریت است که فرصتها و تهدیدهای محیطی را با در نظر گرفتن همزمان توانایی ها و ضعفها بیان می کند و آن شامل تعیین مأموریت متحد با مشخص کردن اهداف بدست آمده و توسعه توانایی ها با تنظیم راهنماییهای مشخص است. هدف از مرحله تدوین استراتژی، ایجاد مجموعه استراتژی هایی است که سازمان و اجزای تشکیل دهنده اش را به شکل کارساز به محيط خارجی مربوط سازد. این استراتژیها نوعا در واکنش به مسائل استراتژیک و همچنین جهت دستیابی به اهداف با چشم انداز موفقیت نیز تدوین می شوند.
فرآیند تدوین استراتژی از دو بخش «بررسی استراتژی» و « انتخاب استراتژی» تشکیل شده است. بدین معنی که چگونه یک سازمان می تواند از میان انواع استراتژیها، استراتژی مطلوب خود را انتخاب کند و ابزارهای مناسب برای شناخت و ارزیابی استراتژی کدامند؟ استراتژی که یک سازمان استفاده می کند به وسیله سازمان های دیگر قابل استفاده نیست. زیرا هر سازمان باید با توجه به نقاط قوت و ضعف داخلی خود و همچنین فرصتها و تهدیدهای محیطی از میان گزینه های ممکن، مناسب ترین استراتژی را برای نیل به مأموریت و چشم انداز خود انتخاب کند. به عبارت دیگر باید مزایا، معایب، هزینه ها و منفعت های هر کدام از استراتژیها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت مناسب ترین گزینه برای اجرا انتخاب شوند. برای این منظور باید مدیران و کارکنان در طی جلساتی منظم استراتژی های گوناگون رو فهرست کرده و سپس به اولویت بندی استراتژی های انتخابی می پردازند.
تجزیه و تحلیل SWOT
SWOT (سر واژه نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدات است) ابزار کاربردی گسترده تحلیل محیط داخلی و خارجی به منظور کسب موفقیت در پشتیبانی و ارائه روشی سیستماتیک برای موقعیتهای تصمیم گیری استراتژیکی به شمار می آید. روش SWOT تفكریست سیستماتیک برای تشخیص جامع و کامل از عوامل موثر مربوط به یک محصول جدید، تکنولوژی، مدیریت و یا برنامه ریزی تجزیه و تحليل SWOT شناخت نظام یافته این عوامل و استراتژی ای است که بهترین ترکیب میان آنها را منعکس می سازد. این تجزیه و تحلیل بر این منطق استوار است که استراتژی اثربخش، قوتها و فرصتها را حداکثر می کند، در عین حالیکه ضعف ها و تهدیدات آن را به حداقل می رساند. این فرض ساده اگر به درستی اجرا شود، تاثیرات عمده ای بر انتخاب و طراحی استراتژی اثربخش خواهد داشت. این روش که به میزان بسیار زیاد در برنامه ریزی استراتژیک استفاده می گردد، همه عوامل محیطی تأثیر گذار محیط عملیاتی را تشخیص داده و مورد بررسی قرار می دهد. نکته کلیدی این است که تجزیه و تحلیل سیستماتیک SWOT بر همهی جنبه های موقعیت موسسه تسری دارد. در نتیجه چارچوبی پویا و کارآمد برای انتخاب استراتژی ارائه می کند. اندر سن در سال ۱۹۸۰ مدل خط مشي هاروارد، معروف به روش SWOT تحلیل شرایط داخلي و خارجي) را ارائه نمود. مدل خط مشي هاروارد با روش SWOT يکي از مناسب ترین و کاربردیترین روش ها در تدوین استراتژي به شمار مي رود. در این روش عوامل داخلي (قوتها و ضعفها) و عوامل خارجي (فرصتها و تهدیدها) بر ای یک سازمان شناسایی مي شود که در شکل زیر نشان داده شده است.
ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)
ابزار تحلیلی .QSPM تقریبا حدود دو دهه است توسط مدیران استراتژیک مورداستفاده قرار می گیرد.QSPM یک نگرش مدیریت استراتژیک سطح بالا برای ارزیابی استراتژی های ممکن است. QSPM ابزار خوبی برای مقایسه و اولویت بندی عوامل کلیدی داخلی و خارجی است. وقتی مدیران شرکت درباره اینکه چه چیزی انجام دهند و چه راه و روشی بروند فکر می کنند، آنها معمولا لیست اولویت بندی شده ای از استراتژی ها دارند. روش QSPM تلاش می نماید تا به طور واقعی، بهترین استراتژی ای که از روش های مدیریت دیگر به دست آمده است، انتخاب نماید. اگرچه QSPM تا حدودی به تصمیمات ذهنی نیاز دارد، اما تصمیم گیری های کوچک، این امکان را فراهم می نمایند که تصمیمات استراتژیک نهایی برای شرکت بهترین باشد. QSPM می تواند برای هر نوع سازمانی بزرگ، کوچک، انتفاعی و غیرانتفاعی مفید باشد. به طور کلی از این ماتریس برای انتخاب و رتبه بندی استراتژی های برتر، استفاده می شود.
در این فیلم با ذکر یک مثال از فردی بنام آرش که قصد دارد یک تصمیم و یک استراتژی مهم در زندگی بگیرد و با بررسی عوامل ماتریس SWOT که شامل عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و خارجی (نقاط فرصت و تهدید) که پیش روی این شخص است با استفاده از ماتریس QSPM بهترین استراتژی را تدوین کنیم. این کار را بوسیله الگوری مدیریت استراتژیک انجام میدهیم که شامل گامهای تعیین ماموریت، تعیین هدف های بلند مدت، تعیین، ارزیابی و انتخاب استراتژی ها، تعیین هدف های سالانه و سیاست ها، تخصیص منابع و محاسبه و ارزیابی عملکرد می باشد. تمام این موارد را در نرم افزار اکسل Excel در فیلم زیر مدیریت استراتژیک در اکسل و تدوین استراتژی در اکسل به صورت کامل توضیح خواهیم داد.