در ادامه سه فایل در رابطه با مهندسی ارزش قرار داده شده است:
- کتاب آشنایی با مهندسی ارزش
- جزوه مهندسی ارزش دانشگاه تهران
- جزوه دیگر از مهندسی ارزش
مقدمه
مهندسی ارزش روشی سیستماتیک، نظامیافته و مبتنی بر خلاقیت و كارگروهی برای حل مسأله، كاهش هزینه و بهبود عملکرد و كیفیت پروژهها، محصولات و فرآیندها است. مهندسی ارزش به كمک گستره وسیعی از دانش و تجربیات متخصصین و با تمركز بر كاركردهای پروژه، محصول یا فرآیند نتایج قابل اجرا برای بهبود را به سرعت ارایه میكند. در ویدیوی زیر تعریفی از مهندسی ارزش آورده شده است.
بر اساس تعریف مؤسسه بین المللی مدیریت پروژه، مهندسی ارزش نگرشی خلاق به منظور بهینه سازی هزینه های چرخه عمر، صرفه جویی در زمان، افزایش سود، بهبود كیفیت، افزایش سهم بازار، حل مشکلات و استفاده بهینه از منابع میباشد.
انجمن مدیریت پروژه مدیریت ارزش را اینگونه تعریف میكند: “رسیدن به ارزش مطلوب نیازمند ایجاد تعادل بین پارامترهای متضاد برای رسیدن به موقعیت مناسب میباشد درحالیکه مدیریت ارزش در حال مواجه شدن با موضوعات راهبردی است، مهندسی ارزش در حال بهینه سازی مفاهیم، نکات فنی، جنبه های اجرایی و پیکربندی ارزش میباشد.”
هدف مهندسی ارزش ارایه راهکارهای قابل اجرا در راستای حل مسأله، كاهش هزینه و افزایش كیفیت (عملکرد) است كه تمامی این موارد در گرو توجه به كاركرد پروژه یا محصول میباشد، اما تحقق اهداف مورد نظر در كوتاهترین زمان ممکن بسیار مهم است. یافتن نقطه بهینه (تعادل) بین كاركرد، كیفیت و هزینه هدف دیگر مهندسی ارزش میباشد. در واقع هدف كلی مهندسی ارزش، افزایش ارزش پروژه است.
مهندسی ارزش به دنبال چیست؟
- یک تکنیک مدیریتی ساختار یافته
- در جهت کاهش هزینه ها، کاهش زمان اجرا و بهبود کیفیت طرح ها و پروژه های بزرگ، پر هزینه، پر ریسک و تکرار پذیر
- در عرصه عمرانی و صنعتی در خارج (قریب ۶۰ سال) و داخل کشور (قریب ۷ سال) دستاوردهای فراوانی داشته است.
- با برنامه کار دقیق به دنبال کشف کارکردهای غیر ضروری طرحها و ارائه راهکارهای حذف و تعدیل آنها با هدف ارتقاء شاخص ارزش است
- شاخص ارزش، مفهومی جامعتر از صرفا کاهش هزینه است.
- محور اصلی مهندسی ارزش: همیشه راه بهتری برای انجام کارها وجود دارد.
تحلیل و مهندسی ارزش یک ایده جدید نیست و ریشه آن به جنگ جهانی دوم برمی گردد. موفقیت آن | بارها مورد چالش قرار گرفته است ولی با وجود این، قابلیت انعطاف و بهسازی های مستمر، مهندسی ارزش را قادر ساخته است که با نتایج برجسته ای بر موانع غلبه کند. مفهوم مهندسی ارزش در جنگ جهانی دوم و در زمانی به وجود آمد که به خاطر کمبود منابع مهم، روشهای جایگزینی در به کار گیری مصالح و روشهای ساخت صورت گرفت و مشاهده شد که صرفه جویی های ناخواسته ای در هزینه رخ می دهد. در بسیاری از شرایط، این عناصر در روش های طراحی و نوع نیاز تغییر حاصل می کرد، تغییرات اغلب به نتایجی منجر شد که در نهایت محصولات با هزینه کمتر و با کیفیت یکسان و یا بالاتر نسبت به نمونه اولیه حاصل شد.
در ویدیوی زیر مهندسی ارزش و کاربردهای آن توضیح داده می شود:
مفهوم ارزش در مهندسی ارزش
مفهوم ارزش به ارتباط بین ارضاء نیازهای مختلف یا کار کرد و منابعی که بدین منظور به کار گرفته می شوند، بستگی دارد. کارکرد اعم از: ارضاء نیازهای تجاری، کیفیت، منافع اجتماعی، تولید و درآمد بوده و منابع نیز می تواند شامل: زمان، مدیریت، نیروی کار، تجهیزات، هزینه های طراحی و سرمایه گذاری باشد. ممکن است سهامداران و مشتریان داخلی و خارجی، برداشت های متفاوتی از آن چه به عنوان ارزش ارائه می گردد، داشته باشند. این تفاوت در نگاه به مفهوم ارزش از تفاوت در نوع نیازها ناشی می شود. هدف مهندسی ارزش آشتی برقرار کردن بین این دیدگاه ها است و سازمان را قادر می سازد تا با حداقل استفاده از منابع، بیشترین میزان نیازها را ارضاء نموده و یا بیشترین میزان اهداف را محقق سازد.
منابع کمتر استفاده شده با کار کرد بیشتر، ارزش بالاتر را به دنبال خواهد داشت. اما در بسیاری موارد با افزایش یا کاهش در یکی از مؤلفه های سازندهی مفهوم ارزش، مولفه ی دیگر نیز در همان جهت متاثر می گردد. بنابراین، زمانی ارزش بهبود می باید که اگر با افزایش ارضاء نیازها و کارکرد استفاده از منابع نیز افزایش یافت این افرایش، به مراتب کمتر از افزایش در کارکرد با ارضاء نیاز باشد. هدف مهندسی ارزش برقرار کردن توازن به گونه ای است که افزایش در کارکرد با ارضای نیاز، یا با ارضای نیاز، یا با کاهش در استفاده از منابع همراء باشد و یا این که کمترین میزان افزایش را دارا باشد. شکل زیر این موضوع را توضیح می دهد.
روش شناسی مهندسی ارزش بر مبنای منطقی است که می توان هر پروژه را به عملکردهای اصلی و فرعی خود تقسیم کرد و بها و هزینه عملکردها را مشخص و تخصیص داد. این اطلاعات برای تعیین ارزش عملکردهایی است که پروژه را در بر می گیرند. واژهی ارزش چند معنی دارد. در مهندسی ارزش مفهوم اصلی با ارزش اقتصادی همراه است. دل ایسولا ارزش را به این صورت تعریف می کند: “مفید ترین راه برای انجام قابل اعتماد یک عملکرد که نیازها و خواسته ها و انتظارات استفاده کننده را برآورده خواهد ساخت”.
مهندسی ارزش، تحلیل ارزش، مدیریت ارزش، کنترل ارزش (و یا هر اسم دیگری به عنوان یک روش مدیریتی قدرتمند مطرح است که برای اصلاح و بهبود سیستم ها مورد استفاده قرار می گیرد. پارکر چهار دلیل که موجب شده است مهندسی ارزش به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد را این گونه بیان می کند.
- توسعه استفاده از منابع
- تشويق تغيرات مفید و اقتصادي
- ارتقاء کارکنان
- افزایش اثربخشی و آگاهانه از هزینه در کل سازمان
فرایند مهندسی ارزش
فرآیند مهندسی ارزش به صورت یک فعالیت مشخص شامل سه فاز ویژه است که نخستین بار توسط دل ایسولا، کافمن و کارتر شناسایی شده اند.
- فعالیت پیش از کارگاه یا پیش از رویداد (مرحله آماده سازی پیش از کارگاه)
- کارگاه با انجام مطالعه مهندسی ارزش
- بعد از اجرای کارگاه یا فعالیت های پس از مطالعات مهندسی ارزش
این فازها در همه مطالعات و تحقیقات مهندسی ارزش وجود دارد. اما تعدادی از مراحل در هر فاز در بین مؤلفان مختلف متغیر است. برنامه کاری و تحلیل عملکردی در مطالعات قبلی دنبال شده است. در این تحقیق عمدتا تمرکز بر روی فاز کارگاه با متن اصلی مطالعات مهندسی ارزش است. فاز پیش از کارگاه توسط بیشتر محققین دنبال شده است. این قضیه ممکن است برای برخی پروژه ها مسائلی را ایجاد کند که با نبود برنامه ریزی بیش از کارگاه در برخی پروژه ها مواجه می شوند. انجمن مهندسان ارزش آمریکا پیشنهاد می کند که یک نشست مهندسی ارزش در یک کارگاه 40 ساعتی کامل گردد و نهایتا مطالعه مهندسی ارزش کامل گردیده و توصیه ها و پیشنهادات برای مدیریت عالی ارائه می گردد. این نشست معمولا در طی یک دوره یک هفته ای انجام می شود. این فرآیند با نگرش رایج مهندسی ارزش در نظر گرفته شده است.
برنامه کاری مهندسی ارزش
برنامه کاری چارچوبی است که کلیه فعالیت های تحلیل ارزش در طی آن انجام می گیرد. برنامه کاری یک روش سازمان یافته برای تعیین و تحلیل عملکرد، هزینه، بها و ارزیابی گزینه ها می باشد. برنامه کاری از تعدادی مراحل تشکیل شده است. این مراحل در یک نظم تناوبی قرار می گیرند اما در صورتی که نیاز به بررسی با ارزیابی مجدد در مراحل قبل وجود داشته باشد این روند معکوس می شود. تعداد مراحل در برنامه کاری از چهار تا هشت مرحله گفته شده است.
معمولا کاربران ارزش یک برنامه کاری استاندارد پنج مرحله ای را مورد استفاده قرار می دهند که بر اساس برنامه کاری هفت مرحله ای ما باش که در ابتدای دهه پنجاه برای مطالعه محصولات تولید شده و تلاش برای بهبود آنها طراحی شده بود، طراحی شده است. این پنج مرحله عبارت از اطلاعات، خلاقیت، تحلیل، ارزیابی و توسعه و ارائه نتایج می باشد.
مرحله اطلاعات – مرحله اطلاعات برنامه کاری شامل گردآوری همه اطلاعات مناسب قابل دسترسی برای پروژه و تعیین هزینه ها می باشد، گردآوری اطلاعات در کل فرآیند برنامه کاری ادامه می یابد در طی مرحله اطلاعات، پروژه تعریف و عملکردها شناسایی می شوند. هدف از جمع آوری اطلاعات، شناسایی عملکردهای گل با قسمتی از پروژه با واژه معلوم و مشخص می باشد. جدال مرحله اطلاعات برای جمع آوری بیشترین اطلاعات مورد نیاز در کوتاهترین زمان می باشد. مرحله اطلاعات به این نیاز دارد که نیازمندیهایی که قابل دسترسی نیستند شناسایی شوند. برای حفظ زمان فقط حقایقی که همراه با مسئله در دسترس هستند. بایستی جمع آوری گردند. به جهت اطمینان از اینکه تصمیمات کیفی بر اساس اطلاعات کیفی باشند اطلاعات گردآوری شده، بایستی دارای مرجع بوده و قابل اعتماد باشند. گروه کاری نیازمند تمرکز پر جمع آوری اطلاعات هزینه و اطلاعات لازم برای تعریف عملکرد دارد. در این رابطه هزینه طول عمر یک عامل مهم برای ارزیابی عملکردها می باشد.
مرحله خلاقیت – مرحله خلاقیت شامل خلق ایده برای روشهای جایگزین جهت رسیدن به عملکردهای شناسایی شده در مرحله قبل می باشد. این یک فرآیند خلاقیت آزاد و در حال جریان است که هیچ ایده ای کنار گذاشته نمی شود. هدف آن خلق تعداد زیادی ایده برای هر مسئله ارائه شده تا حد ممکن می باشد. نیاز گروه برای استفاده از توانایی های خلاقانه خود و جلوگیری از بکارگیری مهارتهای قضاوتی خود در این فرآیند ضروری می باشد. در واقعیت بیشتر افراد تمایل به استفاده بیشتر از مهارت های قضاوت نسبت به مهارت های خلاقانه خود دارند. هر کدام از این توانایی ها برای ما دارای اهمیت مساوی است و بایستی توسعه یابند. اما معمولا خلاقیت در بین ما بدلیل عدم استفاده از بین می رود یا کمرنگ می شود. این عدم استفاده است که اغلب توسط افراد مورد استهزاء قرار می گیرد.
طوفان فکری در مهندسی ارزش
جلسه های طوفان افکار متداولترین روش مورد استفاده برای خلق ایده های جایگزین یا ارائه راه حلهایی برای توسعه عملکرد در مهندسی ارزش است. تفكر آزاد، غیررسمی و نگرش غیرقضاوتی در طوفان افکار به عنوان روشی مولد تا حصول نتایج مطلوب به اثبات رسیده است. در طی طوفان افکار همه ایده ها ضبط و نوشته می شود. اصول و قواعد اساسی جلسه طوفان افکار را بدین صورت لیست شده است:
- بدون توجه به کیفیت، کمیت ایده ها مهم است
- مشارکت گروهی باید به جهت شکل دادن با اصلاح ایدهها مورد تشویق قرار گیرد.
- هیج ارزیابی از ایده ها مجاز نیست.
- هیچ انتقادی از پیشنهادات ارائه شده توسط کلمات، طنین صدا، ژست یا هر روش دیگر که مبنی بر رد آن باشد انجام نگیرد.
- تا حد ممکن ایده های بیشتری خلق کنید. نرخ پیشنهادات خوب متناسب با داشتن پیشنهادات بیشتر می باشد، بنابراین داشتن پیشنهادات بیشتر، پیشنهادات بهتر را به همراه دارد.
جلسه های طوفان افکار وابسته به نحوه تحریک ایده ها در میان شرکت کنندگان میباشد. هماهنگ کنندگان مهندسی ارزش نقش مهمی را در تضمین این مسئله ایفا می کنند که در آغاز با شکل گیری فرآیند بر مشکلات غلبه شود.
کاربرد تکینیک دلفی در مهندسی ارزش
هدف از تکنیک دلفی حصول اجماع نظر با حداقل مصالحه است. هدف دلفی به حداکثر رساندن سریع تعداد افکار کارشناسان است که به عنوان یک کمک کننده افکار را بهبود می دهد. دلفی تمایل اصلی کارشناسان را با توجه با (۱) اینکه در کجا آنها احساس می کنند که پتانسیل مهندسی ارزش در پروژه وجود دارد و (۲) اینکه آنها چه چیزی را باید به جهت تغییر طراحی انجام دهند، مورد شناسایی قرار می دهد.
تکنیک دلفی چرخه ای از مرورها را با تناوب زیر انجام میدهد:
- از گروههای مختلفی کارشناسی برای بررسی قسمتی از پروژه که در ناحیه تخصصی آنها قرار می گیرد تقاضا همکاری می نماید.
- در این گروهها کارشناسان به شناسایی چگونگی بهبود ارزش عملکرد می پردازند و صرفه جویی در هزینه را تخمین می زنند. هزینه های جدید ناشی از پیشنهاد هر فرد لیست شده و هزینه ها به عملکردها تخصیص می یابند.
- این گروه گزینه ها و هزینه هایی را که توسط افراد ارائه گردیده است، مورد بحث قرار می دهند. موارد گویا برای تغییرات و تنظیم هزینه مستندسازی می شود.
- همه گروه های کارشناسی و همه ایده های گروهی ارائه می شود. این چرخه در میان گروه بزرگ تکرار شده و ایده هایی که از طریق فرآیند اجماع نظر خلق شده اند به جهت تحلیل و توسعه بیشتر در یک لیست ارائه می شوند.
موانع به کار گیری مهندسی ارزش
پارکر احساس کرد که مقاومت در برابر تغيير تقريبا غریزی است، انجام کارها به طور متناوب چیزی است که از تفکر عادت گونه به وجود می آید این پدیده نیاز به خلق تفکر، برنامه ریزی و اخذ تصمیمات جدید دارد. مهندسی ارزش یک ابزار برای تغییر ساده است. معمولا مردم بدون توجه به مزیت ها از الگوی موجود دفاع می کنند، زیرا تغییر معمولا در بر گیرندهی ریسک است. شیلیتو و دمارل عمده ترین موانع یا دلایل مقاومت در برایر مهندسی ارزش را شناسایی و این گونه عنوان نموده اند:
عدم حمایت مدیرتی – مهندسی ارزش نیاز به حمایت قوی مدیریت سطح بالا دارد گروه های کاری برای دریافت منابع به رقابت می پردازند. اگر مدیران میانی، مهندسی ارزش را به عنوان یک اولویت برای مدیریت سطح بالای خود احساس نکنند، واگذاری منابع تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. نتیجه آن عدم توازن در ارائه منابع و تداوم در پروژه می باشد.
فشار های زمانی– تیم های مهندسی ارزش توسط کارکنان دورن سازمان هایی شکل می گیرد که اغلب تقاضا با رمان در این سازمانها با یکدیگر در تضاد می باشد. این افراد ممکن است در پروژه های متعددی به همراه تحميل برنامه زمانی و سفارشات موجود باشند، مطالعه ی مهندسی ارزش را می توان به عنوان کار اضافی در راس همه وظایف خود احساس نمود.
مقاومت در برابر تغيير – مهندسی ارزش به وسیله طبیعت تغییر به وجود می آید. تغییر، فرآیند و محصول نهایی را تحت تأثیر قرار میدهد. کارکنان موجود توسط این تغییرات تحت تأثیر قرار می گیرند. مقاومت کارکنان به جهت مقاومت در برابر ناشناخته ها می باشد. به ویژه اگر که احساس کنند در محیط کاری جدیا۔ ریسک وجود دارد.
عقیده ای که آنها بر مبنای آن مهندسی ارزش را انجام می دهند – مهندسان گزینه های متعددی را به عنوان قسمتی از فرآیند طراحی خود در نظر می گیرند. آنها ممکن است مهندسی ارزش را به عنوان تکرار کارهای عادی خود ببینند. آنها اغلب، عقیده دارند که نیازی به مهندسی ارزش نیست زیرا مهندسان طراح ماهها وقت برای توسعه بهترین گزینه طراحی صرف می کنند.
با سلام خدمت جناب آقای مهندس. وقتتون بخیر. جسارتا بنده کارمند دانشگاه علوم پزشکی می باشم و بسیار علاقمندم که یتوانم از مباحث مهندسی ارزش در محیط کار خود استفاده کنم با وجود مطالعات هنوز نتوانسته ام مطلب جامعی در این مورد و نحوه کارآیی این موضوع را در محیط کارم تهیه و ارائه کنم خواستم خواهش کنم چنانچه امکان دارد منبع جامعی که بتواند در این مورد به من کمک کند را به بنده معرفی نمایید باتشکر فراوان