تصمیم گیری با معیارهای چندگانه (MCDM)
زمانی ما با MCDM روبرو می شویم که در امر تصمیم گیری بیش از یک معیار مواجه شویم و این بحث زیرشاخه ای از تحقیق در عملیات (OR) یا Decision making می باشد مسائل تصمیم گیری را به دو دسته می توان تقسیم نمود:
- تصمیم گیری چند شاخصه (MADM): رتبه بندی چندين آلترناتيو با داشتن چندين شاخص می باشد.
- تصمیم گیری چند هدفه (MODM): بهينه سازی يك مسئله برنامه ريزی رياضی با داشتن چندين هدف می باشد.
در این بخش هدف ما پرداختن به تحلیل تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) است. قبل از هر عملی برای تحلیل این روش باید پرسشنامه آن طراحی شود.
انواع روش های تصمیم گیری چند شاخصه (MADM)
وسعت مدل هاي تصميم گيري باعث شده است كه دسته بندي هاي مختلفي براي اين مدل ها ارايه شود كه شناخت ساختار آنها را ساده تر مي كند. اين دسته بندي ها بيشتر بر ماهيت و نيز ساختار كاركرد مدل هاي مختلف تكيه دارد و بر اساس همين معيارها، آنها را در گروه هاي مختلف جاي مي دهد.
تصميم گيري با معيارهاي چندگانه داراي مراحل مختلفي مي باشد. شناسايي مسايل، تعيين اولويت ها، ارزيابي گزينه ها و انتخاب بهترين گزينه، به منظور تصميم گيري توسط تكنيك هاي MCDM ،اولين مرحله تعيين تعداد شاخص ها و معيارهاي مساله مي باشد.
همانطور که قبلا بیان شد این روش ما با چندین معیار و گزینه گسسته سروکار داریم و هدف وزن دهی به شاخص ها و یا رتبه بندی گزینه ها می باشد. روش های زیادی در این مقوله قرار می گیرند از جمله:
- روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
- روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP)
- روش تاپسیس (TOPSIS)
- روش ویکور (VIkor)
- روش الکتره (ELECTRE)
- و….
هر کدام از این روشها ساختار مربوط به خود را دارند به عنوان مثال روش AHP و روش ANP برای وزن دهی معیارها و رتبه بندی گزینه ها مورد استفاده قرار می گیرد و یا روش تاپسیس، ویکور و الکتره فقط برای رتبه بندی گزینه ها هستند.
شکل فوق انواع مختلف روش هاي MADM را از نظر كاربرد نشان می دهد.
پرسشنامه تصمیم گیری چند معیاره
قبل از تحلیل هر روش باید اطلاعات اولیه جمع آوری گردد در روشهای تصمیم گیری چند معیاره به خصوص روشهای تصمیم گیری چند شاخصه این اطلاعات از طریق پرسشنامه اخذ می گردد سیستم تصمیم گیری چندمعیاره خبره محور است یعنی برای پاسخگویی به سوالات پرسشنامه باید افراد خبره پاسخ دهند پس روش نمونه گیری از نوع غیرتصادفی هدفمند است (برخلاف روشهای آماری). پرسشنامه روش های AHP و ANP از نوع مقایسات زوجی است و پرسشنامه روشهای تاپسیس و ویکور و … از نوع معیار-گزینه است.
جهت مطالعه بیشتر در رابطه با پرسشنامه این روشها اینجا را کلیک کنید.