فرآيند تحليل شبکه (ANP) ،توسعه يافته از فرآيند تحليل سلسله مراتبي AHP يک روش قدرتمند تصميم گيري چندمعياره (MCDM )براي حل مسائل تصميم گيري شرکت هاي بزرگ است.
اگرچه AHP و ANP هر دو مشتق اولويت بندي نسبي مقياس از طريق ايجاد مقايسات زوجي عناصر (مانند ابعاد يا معيارها) مي باشند اما تفاوت هاي مهمي بين آنها وجود دارد. اولين تفاوت اين است که AHP يک نسخه ي خاص از ANP است.
فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) هر موضوع و مسئله ای را به مثابه “شبکه ای” از معیارها، زیر معیارها و گزینه ها (همه اینها عناصر نامیده می شوند) که با یکدیگر در خوشه هایی جمع شده اند، در نظر میگیرد. تمامی عناصر در یک شبکه می توانند، به هر شکل، دارای ارتباط با یکدیگر باشند. به عبارت دیگر، در یک شبکه، بازخورد و ارتباط متقابل بین و میان خوشه ها امکانپذیر است. بنابراین ANP را می توان متشکل از دو قسمت دانست: سلسله مراتب کنترلی و ارتباط شبکه ای. سلسله مراتب کنترلی ارتباط بین هدف، معیارها و زیر معیارها را شامل شده و بر ارتباط درونی سیستم تأثیرگذار است و ارتباط شبکه ای وابستگی بین عناصر و خوشه ها را شامل می شود. روش ANP به منظور ترخ گذاری و رتبه بندی ترجیحات، از ماتریس مقایسه های زوجی استفاده می کند که داده های ورودی آن، اعداد قطعی است. در مواردی که داده های ورودی یا ایهام روبه رو هستند نمی توان از این ماتریس استفاده کرد. برای حل این مسئله، محققان مدلی را ارائه کردند که از روش ANP در محیط فازی بهره می گیرد. تفاوت مدل ارائه شده با روش ANP معمولی در استخراج اوزان اهمیت از ماتریس مقایسات زوجی می باشد و سایر گام های آن با روش ANP معمولی یکسان است.
انتقاداتی که از مفروضات تکنیک تحلیل سلسله مراتبی صورت گرفت، موجب شد تا تحلیل شبکه ای مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گیرد. برآورد اوزان هر سطح مستقل از سطوح دیگر، مستقل بودن متغیرهای هر سطح از یکدیگر و عدم وجود ارتباطات بین آنها و عدم وجود بازخور در سطوح مختلف به یکدیگر، از عمده ترین مفروضاتی است که در شرایط واقعی تصمیم گیری ممکن است نقض شود. لذا تکنیک تحلیل شبکه ای، با ویژگی های خاص خود، این انتقادات را مرتفع ساخته است. شکل زیر، با توجه به موارد اشاره شده، تفاوت بین این دو تکنیک را بهتر مشخص می کند. در این شکل که مربوط به مدل ساختاری یک مساله ای سه سطحی با سه معیار (شاخص) و دو گزینه می باشد، دو حالت سلسله مراتبی و شبکه ای نمایش داده شده است. تفاوت این دو مدل ساختاری، در روابطی است که بین شاخص ها در حالت شبکه ای وجود دارد، در صورتی که در ساختار سلسله مراتبی، چنین فرضی مورد پذیرش نمی باشد.
مدل سازي فرآيند تحليل شبکه اي مشتمل بر 5 مرحله می باشد: 1-تدوين ساختمان مدل و ساختار مسئله، 2-انجام مقايسه زوجي و برآورد وزن نسبي، 3-تشکيل سوپرماتريس اوليه، 4-تشکيل سوپرماتريس وزني و 5 -محاسبه بردار وزني عمومي است.
روش ANP یا Analytic Network Process (فرایند تحلیل شبکه) از روشهای معروف تصمیم گیری چند معیاره است که به وفور در مقالات و پایان نامه ها استفاده می شود این روش نیز همانند روش AHP می باشد با این تفاوت که دارای روابط داخلی بین معیاری و … است بنابراین یک شبکه را بوجود می آورد که برای تحلیل آن نیازمند پرسشنامه ANP یا پرسشنامه تحلیل شبکه هستیم. بعد از تکمیل پرسشنامه ANP باید اوزان مقایسه زوجی را بدست آورد و در سوپرماتریس قرار داد تا وزن نهایی محاسبه شود. پرسشنامه این روش نیز همانند روش AHP روایی و پایایی ندارد و تنها شامل نرخ ناسازگاری است.
از طریق لینک زیر می توانید ویدیوی آموزش تهیه پرسشنامه AHP را تهیه نمایید