تکنیک AHP فازی از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره می باشد که هدف آن وزن دهی به عوامل و یا رتبه بندی گزینه های پژوهش می باشد. این تکنیک به حل مدل های سلسله مراتبی می پردازد یعنی مدل هایی که یک هدف و سپس تعدادی عامل و زیر عامل و یا آلترناتیو (گزینه) دارند.
عدم اطمینان موجود در قضاوت های ترجیحی، عدم اطمینان اولویت بندی آلترناتیوها را افزایش می دهد و به همان نسبت، تعیین توافق (ثبات منطقی) اولویت ها را مشکل می سازد. AHP فازی برای اجتناب از این مخاطرات عملکردی توسعه یافت تا مسایل سلسله مراتبی دارای ابهام را حل کند. در این روش بر اساس جواب هایی که تصمیم گیرندگان به سئوالات می دهند، مقادیر مثلثی فازی، جایگزین داده های مبهم می شوند و برای یک سطح خاص سلسله مراتب، ماتریس مقایسات زوجی تشکیل می شود. در رویکرد منطق فازی، برای هر مقایسه زوجی، نقطه تقاطع پیدا می شود و سپس مقدار عضویت نقطه با وزن آن برابر می شود.
بحث فازی بودن آن به دلیل عدم قطعیت ها و وجود ابهامات در تصمیم گیری می باشد که باعث می شود نتایج دقیق تر شوند. امروزه مقالات زیادی با استفاده از این تکنیک حل می شوند که به نوبه خود یکی از پر کاربردترین تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) است.
دو عدد مثلثی فازی (M2=(l2,m2,u2) , M1=(l1,m1,u1 را در نظر می گیریم. آنگاه :
به صورت کلی سه نوع رویکرد برای حل مدل AHP فازی داریم که در بیشتر مقالات استفاده می شود.
1- رویکرد آنالیز توسعه چانگ : این تکنیک از قدیمی ترین و پرکاربردترین رویکردهای حل مدل AHP فازی است اما این تکنیک یکسری محدودیت هایی دارد که با جستجو در این سایت می توانید آن ها را مطالعه کنید. این تکنیک به AHP فازی چانگ معروف است.
2- رویکرد بهبود یافته AHP فازی (میانگین هندسی باکلی): این رویکرد از ساده ترین و پرکاربردترین رویکردهای حل این مدل می باشد که به جرات می توان گفت علاوه بر سادگی در محاسبات، نتایج بسیار دقیقی ارائه می دهد. (پیشنهاد سایت برا مقالات و پایان نامه ها).
3- رویکرد میخایلوف (اولویت بندی فازی): این رویکرد در سال 2004 ارائه شد که از یک مدل برنامه ریزی غیرخطی برای محاسبه اوزان روش AHP فازی استفاده می کند. از ویژگی های منحصر به فرد این روش این است که با حل مدل آن علاوه بر اوزان، نرخ ناسازگاری AHP فازی نیز ارائه می دهد. اما البته الگوریتم آن کمی مشکل و وقت گیر است.
در لینک زیر تعدادی مقاله فارسی و انگلیسی که با رویکردهای مختلف AHP فازی انجام شده اند جهت دانلود قرار داده شده است.
نمونه مقاله AHP فازی با ترجمه
در این مقاله با استفاده از روش AHP فازی آنالیز بالقوه خرابی و آثار آن (FMEA) تحلیل می شود. با استفاده از روش AHP فازی چانگ وزن معیارها را محاسبه نموده است که در ادامه آورده شده است.
روش AHP فازی
گام 1- تشکیل ماتریس تصمیم ادغام شده
تعداد پاسخ دهندگان در این پژوهش 3 نفر میباشند که ماتریس ادغام شده مقایسات زوجی به صورت جدول زیر می باشد.
سپس با استفاده از طیف فازی مقاله این عبارات کلامی را به عدد فازی تبدیل میکنیم.
1 | 1.5 | 2 | 1 | 1 | 1.5 | |||
1 | 1.5 | 2 | 1 | 1 | 1.5 | |||
1.5 | 2 | 2.5 | 1 | 1 | 1.5 | |||
1 | 1 | 1.5 | ||||||
1 | 1 | 1 | ||||||
0.5 | 0.667 | 1 |
در گام بعد با استفاده از روش میانگین هندسی ادغام نظرات صورت میگیرد.
A | B | C | ||||||
1 | 1 | 1 | 1.1447 | 1.6510 | 2.1544 | 1.0000 | 1.0000 | 1.5000 |
0.4642 | 0.6057 | 0.8736 | 1 | 1 | 1 | 0.7937 | 0.8736 | 1.1447 |
0.6667 | 1.0000 | 1.0000 | 0.8736 | 1.1447 | 1.2599 | 1 | 1 | 1 |
گام2- برای محاسبه وزن این جدول از روش آنالیز توسعه چانگ استفاده شده است. نتایج این روش بهترتیب در زیر ارائه شده است.
همانطور که در روند الگوریتم این روش بیان شد، ابتدا اعداد فازی هر سطر با هم جمع شده است. در زیر هر سطر یک عدد فازی را بیان میکند.
3.145 | 3.651 | 4.654 |
2.258 | 2.479 | 3.018 |
2.540 | 3.145 | 3.260 |
در قدم بعدی، تمام اعدادی که در مرحله قبل بدست آمدند با هم جمع میشوند و سپس معکوس خواهد شد. در واقع، در این مرحله تمام اعداد فازی را با هم جمع و سپس معکوس خواهد شد. این حاصل در زیر ارائه شده است.
0.1259 | 0.1078 | 0.0915 |
در ادامه، این معکوس در تک تک سطرهای قدم اول (مجموع هر سطر) ضرب میشود تا مقادیر ادغامی نرمالایز شده هر سطر بدست آید. که این اعداد همان ها میباشند.
0.288 | 0.394 | 0.586 |
0.207 | 0.267 | 0.380 |
0.232 | 0.339 | 0.410 |
حال بایستی هر یک از سطرها نسبت به سطرهای زیرین خود مقایسه شوند. برای مقایسه هر سطر نسبت به خود، عدد یک را اختصاص میدهیم. مقادیر این مقایسات در زیر آمده است.
1.000 | 1.000 |
0.422 | 0.673 |
0.692 | 1.000 |
حال اوزان نهایی را از قدم قبل استخراج میکنیم. اوزان نهایی هر عامل برابر است با کمینه هر سطر. مقادیر اوزان خام و نرمالایزه شده در جدول 4-4 آورده شده است.
جدول 4-4: اوزان نهایی معیارها (بدون در نظر گرفتن وابستگی عوامل)
معیار | اوزان خام | اوزان نرمالایز شده |
O | 1.000 | 0.473 |
S | 0.422 | 0.200 |
D | 0.692 | 0.327 |
چنانچه نیازمند مشاوره رایگان و یا انجام پروژه های خود با این روشها هستید با ما تماس بگیرید
اگر لطف بفرمایید مقالات جدید هم به فایل اضافه بفرمایید ممنون میشم