درس مدیریت و زمان بندی پروژه از دورس کارشناسی ارشد مهندسی صنایع می باشد که تحت عنوان واحد مباحث منتخب در مهندسی صنایع انتخاب می گردد. این جزوه در 12 جلسه در 251 صفحه و در قالب فایل pdf تهیه شده است.
مقدمه
مسائل زمانبندی پروژه را تقسیم میکنیم. بعد سراغ مسائل زمانبندی unconstrain (مسائل بدون محدودیت منابع)، یعنی ما برای اینکه زمانبندی پروژه را شروع کنیم اولش مساله را راحت شروع میکنیم یعنی فرض می کنیم محدودیت منابع نداریم بعد از اینکه همه آیتم ها را صحبت کردیم به سراغ resource constrain می رویم. (زمانبندی پروژه با منابع محدود) خود این مساله نسخه های مختلفی دارد که در باره آنها صحبت خواهیم نمود. روش های دقیق، ابتکاری و فراابتکاری بیان می شود.
RCPSP⇐ زمانبندی پروژه با محدودیت منابع
یک اصطلاح خلاصه و بسیار به جا می باشد.
MRCPSP⇐ بعد از مساله RCPSP در مورد مساله زمانبندی پروژه با Multi mode بحث می شود. M به خاطر Multi mode بودن است.
مثلا میخواهیم کانالی برای لوله گذاری، تاسیسات حفر کنیم. این کانال به طول 30متر، عمق 0.5 متر و 50 سانت عرض دارد. با استفاده از 2 کارگر مثلا 3 روز طول می کشد با استفاده از 5 کارگر یک روز طول می کشد.
RCPSP یعنی هر فعالیت فقط یک روش اجرا دارد
MRCPSP یعنی هر فعالیت چندین روش برای انجام آن وجود دارد.
حالا فقط بحث کارگر نیست. این پنجره هایی که اینجا نصب می شود می تواند چطوری باشد؟
Mode یا حالت های آن را بگویید.
این پنجره ها می توانست گالوانیزه، آلومینیم، PVC و.. باشد. مثلا اگر آلومینیم 800 هزار تومان و اگر گالوانیزه 200 هزارتومان در اینجا یعنی کیفیت خوب ولی گران تر.
حالا در مساله RCPSP ما باید این mode ها را چه کار کنیم؟ انتخاب یک mode بر اساس سود و نفع. الان در مثال دو کارگر کدام را ترجیح میدهید؟
نمی توانیم دقیق بگوییم چون هر کدام یک مزیت و یک بدی دارد.اولی تعداد کارگر کمی میخواهد اما زمان بیشتری نیاز دارد دومی تعداد کارگر بیشتر است و زمان انجام فعالیت کم است.به این مسائل Time cost traid off می گویند. traid off یعنی موازنه، موازنه زمان و هزینه. در واقع عین ترازو می باشد یک کفه که پایین روش کفه دیگر بالا می آید. یعنی در MRCPSP ما دنبال این هستیم که این mode ها را طوری انتخاب کنیم که این موازنه بین زمان و هزینه برقرار شود.
آخرین بحثی که در این جزوه مطرح می شود:
زمان پروژه احتمالی (Stocastic scheduling project)
زمانبندی پایه (React Scheduling)
مدیریت پروژه
تعریف پروژه : یک پروژه یک فرآیند Unique ( منحصر به فرد است که شامل یک مجموعه از activities (فعالیتها) است که دسترسی به یک هدف را با رعایت الزامات شامل زمان، هزینه و … به عهده گرفتند. تعريف بالا یک تعریف علمی است. ویژگی های پروژه :
هدف منحصر به فرد (unique Purpose) یعنی دارای یک هدف مشخصی است.
موقتی است (temprory) یعنی پروژه ماهیتش بر اساس موقتی است
نیاز به منبع دارد که معمولا از حوزه های مختلف است.
دارای Sponser اولی است. یعنی پروژه برای شرکت، سازمان، فردی است که انجام می شود و آن قرار است هزینه انجام آن را تأمین کند.
مهم ترین ویژگی : پروژه شامل uncertainty ( عدم قطعیت) است.
چرا عدم قطعیت در پروژه وجود دارد؟ چون unique است یعنی قبلا این پروژه نبوده است ، سابقه ای ازش نداریم. پروژه یک بار وجود دارد.
مثال : کسی که در نانوایی نان پخت می کند کار آن یک پروژه نیست یک عملیات (Operation) است . Operation یک کار تکراری است. آن کار را هر روز دارد انجام میدهد پس عدم قطعیت در آن نیست. پل سازی که ۱۰ سال طول می کشد یک پروژه است ، با اینکه پل سازی در جاهای دیگر هم انجام شده است ولی چون جای پل سازی، نوع خاک ، وزش باد ، تیمی که فعالیت دارند متفاوت است باعث می شود پروژه unique باشد. پلی که چند ماه قبل ساخته شده پیمانکارش خوش قول بوده است ولی در این مسئله پیمانکار بد قولی می کند. در واقع کیفیت کارش آن است بنابراین حتی اگر شما تمام document های پل های قبلی که ساخته شده را داشته باشید می توانید در این پروژه استفاده کنید ولی باز هم این پروژه متفاوت از پروژه های قبلی خواهد بود. در مواردی که صبحت شد : هدف ، پیچیدگی، موقتی، عدم قطعیت ، چرخه عمر پروژه هاینها عناصر عمومی پروژه هستند.
عمر پروژه : CP عمر پروژه شامل پنج فاز است.
1- فاز طراحی
2- فاز تعریف
3- فاز Planning
4- فاز Scheduling
۵- فاز ختم پروژه
فاز طراحی
نحوه شکل گیری فاز طراحی به چه صورت می باشد؟ لحظه شروع Live site یک پروژه از اولی ملاقات sponser با شما است. یک مشتری به شما مراجعه می کند و پیشنهادی به شما مطرح می کند. همچنین چیزی را می خواهم بسازیم این می شود شروع فاز طراحی فاز طراحی فقط شامل جلساتی می باشد ( جلسات بین مشتری و پیمانکار) که در خصوص چهارچوب کلی پروژه صبحت می گردد و ریز جزئیات عنوان نمی گردد. مثلا سوالاتی از قبیل : این پروژه در رابطه با چی هست ؟ کجا قرار است اجراء گردد ؟ بودجه اش چه مقدار میباشد ؟ با چه هدفی ساخته می شود ؟ چه زمانی قرار است به اتمام برسد ؟ فاکتور تعیین کننده در این فاز بودجه میباشد. شما در واقع بودجه ای که برای این پروژه در نظر گرفته اید که به پیمانکار پیشنهاد می دهید (بعد از چندین جلسه) ، اگر پیمانکار با این چهارچوب موافقت کرد قرار داد اولیه شکل می گیرد و اگر نه تمام . وقتی توافق های اولیه شکل گرفت یک گام به جلوتر هدایت میشوید.
فاز تعریف پروژه
یک کنترل پروژه ساختمانی را در نظر بگیرید فاز تعریف یعنی قراردادها امضاء شده است یعنی توافق های اولیه صورت گرفته است با مبلغ کلی، با زمان کلی، در واقع ما پذیرفتیم این پروژه را در طی دو سال انجام بدهیم. مبلغ آن هم 3 تومان است. منابع هم قرار شده تعیین کنیم. در فاز تعریف اهداف، Scope و استراتژی ها استخراج می شود اهداف پروژه مشخص می شود Scope یعنی چی؟ مثلا این ساختمان را به عنوان پروژه تعریف کنید این Scope این ساختمان چی می شود؟ دانشکده صنایع پروژه است ؟ چه چیزهایی را Scope تعریف می کنید؟ فقط اسکلت ساختمان را بسازید و بقیه را شما کاری ندارید. یعنی تا چه مرحله ای از کار به عنوان پروژه تعریف شده است. آیا مثلا محوطه سازی هم جزء کار است ؟ شما نمیدانید هست یا نیست آن باید نوشته شود. یعنی باید اقلامی از کار باید به عنوان پروژه پوشش داده شود اینجا به اصطلاح نوشته شود. در فاز اول راجع به جزئیات صحبت نمی شود بحث خیلی کلی است ولی در فاز دوم جزئیات را مد نظر قرار می دهید. مثلا Maintance این پروژه با شما است یا نه ؟ یعنی بعد از اتمام پروژه خدمات نگهداری اش چه طوری می باشد ؟ استراتژیها : تأمین مصالح با کی میباشد ؟ کدام قسمت کار قرار است برون سپاری شود یا حمل و نقلش به عهده کی می باشد ؟ بحث اسکان پرسنل چه طوری می باشد ؟ این استراتژی ها در واقع در اینجا مشخص می شود. این فاز همان فاز اولی است ولی با زوم بیشتر با جزئیات بیشتر. اگر در فاز یک نکات مهمی باقیمانده باشد در این فاز برطرف می گردد. معملو” با احتمال کمی ممکن است باز پروژه در این مرحله Cut گردد. یعنی توافق ها صورت نگیرد ولی احتمالش کمتر از فاز یک است. استراتژی های یکسری رویکردهایی است که تصمیم گرفتن راجع به آنها در طول پروژه ، حیاتی هستند. به طور مثال تأمین منابع ، مصالح است شما مبلغی را برای پروژه تعیین کرده اید ، Scope اش را هم مشخص کرده اید. ولی در ذهن من پیمانکار این است که این مبلغ با فرض این است که شمای کارفرما مصالح را تأمین می کنید ولی شما در ذهنتان دقیقا عکس این باشد در استراتژی ها در واقع این بحثها را در واقع تقسیم می کنیم که مثلا برای کدم بخشها تأمین مصالح با پیمانکار است و کدام بخش ها به عهده کارفرما است یا می تواند همه اش با پیمانکار یا همه اش با کارفرما باشد بحث دیگر در رابطه استخدام نیرو می باشد که آیا به عهده پیمانکار است یا به عهده کارفرما، یا بحثهای برون سپاری است ، کدام قسمت کار را پیمانکار به عهده نگیرد. مثلا من پیمانکار بخش تأسیسات را به عهده نگیرم و به عنوان استراتژیک آن را برون سپاری کنم که این باید در قرارداد ثبت شود.
فاز برنامه ریزی (Planning)
براساس شکست کار پروژه (WBS) را از کل به جزء تا به پایین ترین سطوح تقسیم می کنیم. – پایین ترین سطوح همان Acitivies ( فعالیت ها می باشد) من بعد هر جا که فعالیت هست یعنی پایین ترین سطوح هستند. معمولا۶ یا ۷ لایه در پروژه های بزرگ لازم است بشکنیم. در OBS مسئولیت ها مشخص است که شما فرد که در این پروژه درگیر هستید کدام فعالیت را باید پاسخگو باشید. (PN project Network شبکه پروژه : در شبکه پروژه فقط پیش نیازی مشخص می شود . این شكل الان یک PN است. جهت فلشها یعنی جهت پیش نیازی ها، روی PN چه چیزهایی نوشته می شود اسم فعالیت ( مثلا فعالیت ۳) زمان آن و منبع آن . این مثال را الان چه طور می خوانید ؟ فعالیت ۳ با تعداد ۱۶ کارگر و با هفت پاکت سیمان به مدت ۱۰ روز به طول می انجامد. یعنی PN ، پیش نیازها، duration ها ، فعالیت ها و منابع ثبت می شود PN را هم می توان با شکل و هم می توان با جدول نشان داد. در هفته های بعد مثال ها که زده خواهد شد در خصوص زمانبندی پروژه است از فاز طراحی شروع نمی کنیم. زمانبندی پروژه : تعیین زمان شروع و پایان پروژه را زمانبندی پروژه می گویند. و آخرین فاز هم فاز termination (تحویل کار یا تسویه حساب ) می باشد.
مطالب مشابه و مرتبط