تعریف مساله مکانيابي-مسیريابي (LRP)
این مساله همانند مساله وبر و یا فروشنده دوره گرد شناخته شده و مشخص نیست و می توان آن را مجموعه اي از مسائل در حوزه مکانیابی به حساب آوررد. پس ترجیح داده میشود که مساله مکانیابی مسیریابی (LRP) را به عنوان رویکردي براي مدلسازي و حل مساله مکانیابی در نظر گرفته شود. چندین تعریف براي مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه آمده است، در ادامه نظر چندین تن از محققین آورده شده است:
- آقای برنز در سال 1988 مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه را “برنامه ریزي مکانیابی با در نظرگرفتن برنامهریزي تور (سفر) میان مشتريها” تعریف نموده است.
- آقای بالاک در سال 1987 بیان کردند که “مساله مکانیابی- مسیریابی، ماهیت تصمیم گیري هاي استراتژیکی در خصوص مکانیابی تسهیل تعریف کرده اند.
ارتباط بین حوزه هاي مکانیابی تسهیل و مسیریابی وسیله نقلیه شناخته شده است. مارنزانا در مقاله خود اشاره نمود که “مکانیابی کارخانه ها، انبارها و کلا نقاط عرضه اي که به مشتریان خدمت رسانی می کنند، معمولا تحت تاثیر هزینه هاي حمل و نقل قرار میگیرند.” بسیاري از محققین این مقاله را اولین مقاله در مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه عنوان میکنند، اگر چه به بیان دقیق تر ترکیب مساله کوتاهترین مسیر به جاي مساله مسیریابی وسیله نقلیه با مساله مکانیابی است. علاوه بر این بسیاري از متخصصان متوجه خطر جوابهاي غیر بهینه، به دلیل حل جداگانه مکانیابی انبارها و مسیریابی وسیله نقلیه نیستند.با این حال دانشگاهیان و متخصصین اغلب این ارتباط را نادیده گرفته و این مسائل را بدون در نظر گرفتن مسیریابی حل میکنند.
بنابراین با این مطالب عنوان شده واضح است که مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه کاملا در ارتباط با مساله مکانیابی کلاسیک و مسیریابی وسیله نقلیه است. در واقع هر دو مساله را می توان حالت خاصی از مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه پنداشت. هر گاه نیاز باشد که مشتريها مستقیم با یک انبار در ارتباط باشند، مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه به یک مساله مکانیابی کلاسیک تبدیل می شود. از طرف دیگر هرگاه مکان انبارها ثابت و معلوم باشد، مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه به مساله مسیریابی وسیله نقلیه تقلیل می یابد. از دیدگاه كاربردي، مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه بخشی از مدیریت توزیع محسوب میشود. در حالی كه از دیدگاه ریاضی معمولا مساله مذكور به عنوان مساله بهینه سازي تركیبی، مدلسازي می شود. مساله مکانیابی-مسیریابی وسیله نقلیه یك مساله NP-HARD است زیرا از تركیب دو مساله مکان یابی تسهیل و دیگري مساله مسیریابی وسیله نقلیه بوجود آمده است.
کاربردهای مساله مکان یابی مسیریابی در مقالات
كاربرد اصلی مساله مکانیابی-مسیریابی در تحقیق در عملیات است. جدول زیر خلاصه اي از مسائل كاربردي مکانیابی- مسیریابی با توجه به مقالات مطالعه شده را در خود دارد. همانگونه كه مشخص است، این مسائل واقعا كاربردي بوده و تنها مسائل آكادمیك محض نیستند. بیشترین كاربردها در توزیع محصول یا كالا و همچنین در زمینه بهداشت، نظامی و ارتباطات هستند. این مساله در موارد مختلفی از جمله مکان یابی بانک خون، توزیع غذا و نوشیدنی، توزیع روزنامه، مکان یابی کارخانه و… بکار گرفته شده است.
ساختار اغلب مسائل مکان یابی-مسیریابی وسیله نقلیه به این شکل است كه تعدادي تسهیل، وظیفه خدمت رسانی به مشتریان را دارند. مشتریان نیز به وسیله تورهاي وسیله نقلیه در ارتباط با تسهیل خود هستند و هیچ توري میان تسهیلات وجود ندارد. منظور از سلسه مراتب این است كه ساختار توزیع محصول در بین مشتریان شامل چند سطح باشد. عموما در مسائل مکانیابی-مسیریابی فرض بر این است كه یك سطح از توزیع كنندگان وجود دارد. در این حالت به عنوان نمونه میتوان نحوه ارتباط مشتریان را به صورت شکل زیر نشان داد.
نقد و بررسی مقالات مکان یابی مسیریابی
همانطور كه مشاهده شد، تعداد قابل توجهی از مقالات درباره مساله مکانیابی-مسیریابی خصوصا در سالهاي اخیر به چاپ رسیده است. مقالات متعددي مساله مکانیابی-مسیریابی را به صورت كلی تر مورد بررسی قرار داده اند در حالیكه دیگر مقالات، به بررسی نوع خاصی از مساله پرداخته اند. تركیب مساله مکانیابی-مسیریابی با برخی از جنبه هاي لجستیك از جمله موجودي وبسته بندي توجه زیادي از محققان را به خود جلب كرده است. با وجود چنین توجهی، احساس می شود فرصت هاي مناسب و زیادي براي توسعه تحقیقات جاري وجود دارد.
1- در ابتدا باید به این موضوع اشاره كرد كه تمام مسائلی كه در مکانیابی-مسیریابی با آن مواجه هستند به طور گسترده مورد بحث و بررسی قرار گرفته نشده است. به عنوان مثال، تحقیقات اندكی درباره مساله مکانیابی-مسیریابی با دریافت و تحویل، مساله مکانیابی-مسیریابی با تحویل تفکیك پذیر و مساله مکانیابی-مسیریابی با پنجره زمانی، تا به حال صورت گرفته است. این درحالی است كه هر یك از سه مساله بیان شده ارتباط عملی با دنیاي واقعی و صنعت دارند كه توجه به هر كدام می تواند نقش بسزایی در زنجیره تامین و كاهش هزینه داشته باشد.
2- در ادبیات تحقیق مقالات تمام مسائل مکانیابی-مسیریابی در نظر گرفته نشده اند، و مشخصه هاي یکسانی در تمام مقالات مشاهده شده و یا اینکه برخی از مشخصه ها اصلا در نظر گرفته نشده است. به عنوان مثال تنها تعداد محدودي از مقالات بحث مساله مکانیابی-مسیریابی در فضاي پیوسته را مورد بررسی قرار داده اند. و یا هیچ مقاله اي بحث مکانیابی شبکه اي را مورد بررسی قرار نداده است.
3- بسیاري از تحقیقات انجام شده فرضیات ساده سازي زیادي را در نظر گرفته اند كه قابلیت بکارگیري این تحقیقات را در عمل محدود میكند. به عنوان مثال معمولا اینطور فرض میشود كه میزان تقاضاي مشتریان مشخص است. همچنین افق برنامه ریزي پویا در اكثر مقالات درنظر گرفته نشده است. علاوه براین در اكثر تحقیقات، مساله هاي استاتیك در یك دوره برنامه ریزي در نظر گرفته می شود و تعداد اندكی از مقالات به مساله مکانیابی-مسیریابی دوره اي می پردازند. با مطالعه ادبیات مساله، با تعدادي مساله مکانیابی مسیریابی دورهاي و یك مساله چند دورهاي برخورد كردیم ولی هیچ مقاله در حوزه مساله مکانیابی مسیریابی پویا یافت نشد.
4- براي بهبود قابلیت به كارگیري روشهاي حل ارائه شده، بایستی این روشها پویا و استوارتر شوند. در مقالات ارائه شده، معمولا فرض شده كه بیشتر اطلاعات مورد نیاز مثل میزان تقاضا هر یك از مشتریان، تعداد مشتریان، تعداد وسایل نقلیه از قبل معلوم هستند، اما بحث و گفتگو با دست اندركاران در حوزه لجستیك و زنجیره تامین نشان می دهد كه انحرافی جدي بین اطلاعات واقعی و پیش بینی شده وجود دارد. بنابراین استواري در برابر چنین انحرافاتی براي به كارگیري این روشها در صنعت مورد نیاز است.
5- مقالات زیادي محدودیت هایی بر روي زمان مجاز مسیر و طول مجاز مسیر را در نظر نگرفته اند. همچنین، تنها مقالات اندكی به بیشینه زمان تخلیه و دریافت وسایل نقلیه نزد مشتریان را در نظر گرفته اند و این درحالی است كه این موضوع در شرایط خاص مثلا توزیع مواد غذایی فاسد شدنی كه مدت زمان انتقال محصول از مراكز توزیع به مشتریان اهمیت ویژهاي دارد، بسیار مهم است. بنابراین بررسی این محدودیت ها می تواند به عنوان تحقیقات آتی در نظر گرفته شود.
در فایل زیر تعداد 4 مقاله ISI در رابطه با مکان یابی-مسیریابی (LRP) موجود می باشد.
علاوه بر فایل بالا، مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می گردد:
1- مکان یابی مسیریابی (LRP) در گمز
2- پروژه مکان یابی مسیریابی (LRP)