با توجه به این که سرمایه انسانی نقش اساسی در رشد و توسعه اقتصادی در هر کشور دارد از این رو فعالیت های مهمی که بتواند برای ایجاد این سرمایه لازم است انجام گیرد و از دیدگاهها و نظریات مختلف بیان می گردد. ساختار روپولوس معتقد است که سرمایه انسانی و کیفیت داده های انسانی در تولید از طریق سرمایه گذاری در آموزش بوجود آمده و توسعه می یابند. به همین دلیل است که کشورها خصوصا کشورهای با درآمد سرانه پایین قسمت اعظم بودجه خود را صرف آموزش و پرورش می کنند باز به همین دلیل است که اگر دولت در این مورد اقدامی نکند افراد خود چنین اقدامی را انجام می دهند زیرا این کار منافع جامعه را در می گیرد.
عواملی که سبب افزایش کارایی نیروی انسانی می شوند شامل موارد زیر هستند:
- خدمات و سرویس های بهداشتی به آن وسعت و حدودی که تمام هزینه های بهداشتی را که تأثیر بر امید زندگی قوی بودن استقامت و قدرت مقاومت و نیرومندی مردم را دارد
- آموزش ضمن خدمت : شامل مدل قدیمی کار آموزی که توسط شرکت ها و بنگاهها سازمان داده می شود
- تحصیلات رسمی و سازمان داده شده در مدارس ابتدایی متوسطه و سطوح بالاتر.
- مطالعات برنامه ای برای بزرگسالان که توسط بنگاهها سازماندهی نشده اند از قبیل بسط برنامه های نمونه در کشاورزی
براي بررسي وضعيت کارايي نیروی انسانی با توجه به بررسي هاي صورت گرفته مي توان از تکنيک تحليل پوشش داده ها (DEA) استفاده کرد. روش تحليل پوششي داده ها براي بررسي وضعيت کارايي نیروی انسانی موجود در بيمارستان ها، دانشگاه ها که داراي چندين ورودي وخروجي هستند و اولويت پولي در آن ها وجود ندارد، روش مناسبي است.
دو مدل اساسي تکنيک DEA:
1) مدلCCR: اين مدل براي ارزيابي کارايي واحدهاي تصميم گيرنده اي با بازده به مقياس ثابت به کار مي رود.
2) مدلBCC: اين مدل زماني به کار مي رود که N واحد تصميم گيرنده با بازده به مقياس هاي متفاوت وجود دارد. اين مدل براي اولين بار توسط بانکر، چارنز، وکوپر براي حل مشکل مدل CCR ارايه شد.
بازده به مقياس
بازده به مقياس یک بحث بسيار مهم در اقتصاد خرد و کلان است و مي تواند اطلاعات مفيدي راجع به وضعيت واحد هاي تصميم گيرنده در اختيار ما بگذارد.
يک تعريف از بازده به مقياس به اين صورت است که بازده به مقياس ميزان تاثير عوامل توليد بر روي توليد است.
بازده به مقياس بر سه نوع تقسيم مي شود:
- بازده به مقياس افزايشي (IRS): به اين معناست که با افزايش ميزان ورودي ها، خروجي ها بيشتر افزايش پيدا کنند.
- بازده به مقياس کاهشي (DRS): به اين معناست که با افزايش ميزان ورودي ها، خروجي ها کمتر افزايش پيدا کنند.
- بازده به مقياس ثابت (CRS): به اين معناست که با افزايش ميزان ورودي ها، خروجي ها نيز به همان اندازه افزايش پيدا کنند.
تاريخچه تحليل پوششي داده ها
براي صحبت در مورد تاريخچه تحليل پوششي داده ها ابتدا نياز به صحبت در باره مواردي از قبيل تابع توليد و روش هاي پارامتريک و روش هاي غير پارامتريک است.
تابع توليد: در علم اقتصاد تابع توليد بيانگر روابط بين خروجي ها و ورودي هاست که اين تابع توليد نشان دهنده حد اکثر ميزان خروجي هاست که با ترکيبي از مقادير ورودي به دست مي آيد. به عبارت ديگر، تابع توليد روابط بين ورودي ها و خروجي هاي يک واحد از مجموعه واحد هاي مشابه موجود در سيستم را بيان مي کند. لذا تابع توليد مبنايي براي محاسبه کارايي است و يکي از کاربرد هاي آن تعيين و تشخيص کارايي واحد ها در يک سيستم مي باشد. براي تعيين ميزان کارايي بايد تابع توليد تجربي يا مرز کارايي را بر مبناي داده هاي ارائه شده به دست آوريم (جهان شاهلو، حسين زاده و نيکومرام 1382، 40). دو روش زير بيانگر استفاده از تابع توليد و يا مرز کارايي هستند:
1)روش هاي پارامتريک:
در سال 1988 روش هاي پارامتريک توسط لوون و اشميت ارائه شد وسپس توسط باير در سال 1990 گسترش داده شد. در اين روش پارامتر جامعه براي ايجاد تابع توليد تجربي مورد بررسي قرار مي گيرد.همچنين در اين روش نياز به يک شکل رياضي مشخص احساس ميگردد.
2) روش هاي غير پارامتري:
در مقابل روش هاي پارامتريک اين روش وجود دارد. از جمله محاسن اين روش اين است که اين روش ها شکل مشخصي براي تابع توليد در نظر نمي گيرند و مستقيما با داده هاي مشاهده شده کار مي کنند.
تحليل پوششي داده ها يک روش غير پارامتريک براي ارزيابي کارايي و يا محاسبه بهره وري تعداد متناهي از واحدهاي تصميم گيرنده متجانس در حالت چند ورودي و چند خروجي است. در اين روش نيازي به تعيين شکل صريح تابع توليد نيست و از برنامه ريزي خطي براي ساختن يک سطح قطعه-قطعه خطي (يا مرز) براي پوشاندن (نام تحليل پوششي داده ها از اين ويژگي منشأ گرفته است) تمام داده ها استفاده مي شود و سپس کارايي هر يک از واحدهاي تصميم گيرنده نسبت به اين مرز محاسبه مي شود. مرز به دست آمده همان مرز کارآيي است که نقاط واقع بر آن نقاط کارآ هستند. ساير واحدها که در داخل سطح پوششي قرار مي گيرند ناکارآ هستند و با يکي از تصاوير خود بر روي سطح پوششي مقايسه مي شود که نحوة تصوير شدن واحدهاي ناکارآ بر روي مرز در مدل هاي مختلف و بسته به ماهيت مدل متفاوت است. اين روش بر پايه کار اقتصادداني به نام فارل است که پايه گذار روش هاي غيرپارامتري در ارزيابي کارايي و محاسبه بهره وري واحدهاي تصميم گيرنده است. او در سال 1957، اولين روش غير پارامتري جهت تعيين کارايي را در حالت دو ورودي و يک خروجي ارائه نمود و روش پوسته محدب قطعه-قطعه خطي براي تقريب مرز را ارائه کرد. براي تعيين اندازه کارايي واحدهاي تصميم گيرنده، فارل پيشنهاد کرد که ابتدا بايستي يک مرز کاراي مفروض را مشخص کرد و سپس فاصله از مرز کارا را به عنوان يک اندازه ناکارايي تعبير نمود.
روش فارل با اينکه مشکل مربوط به انتخاب تابع توليد را رفع کرد ولي هنوز مشکل تعداد ورودي و خروجي را داشت. در سال 1978 چارنز، کوپر و رودز با استفاده از برنامه ريزي رياضي روش غيرپارامتري فارل را، در مقاله اي تحت عنوان “اندازه گيري کارايي واحدهاي تصميم گيرنده”، براي سيستمي با ورودي ها و خروجي هاي چندگانه تعميم دادند و عنوان “تحليل پوششي داده ها” را به آن دادند. البته اين تکنيک قبل از آن در سال 1976 در رساله دکتري رودز به راهنمايي کوپر تحت عنوان “ارزيابي پيشرفت تحصيلي دانش آموزان مدارس ملي آمريکا” مورد استفاده قرار گرفته بود. مدلي که توسط چارنز، کوپر و رودز معرفي شد مدل معروف CCR است که با فرض بازده به مقياس ثابت ارئه شد و يکي از اساسي ترين مدل هاي تحليل پوششي داده ها است. از آن زمان به بعد مطالعات زيادي در زمينه کاربرد و توسيع اين روش صورت گرفت و مدل هاي جديد و مقالات زيادي در اين زمينه ارئه شد. به عنوان نمونه، در سال 1984، بنکر، چارنز و کوپر مدل CCR را براي بازده به مقياس متغير بسط دادند و مدل معروف BCC را ارائه نمودند. در سال 1985 چارنز و همکارانش “مدل جمعي” را به عنوان يکي ديگر از مدل هاي اساسي در DEA مطرح کردند. همچنين آنان در همين سال، به منظور ثبت تغييرات در طول زمان، تکنيکي را تحت عنوان”تحليل پنجره اي” مطرح ساختند. در ايران نيز مباحثDEA از سال 1992 آغاز گرديد. با وجود اين اولين مقاله ايراني در حوزه DEA در سال 1999 به چاپ رسيد. با نگاهي به آمار چاپ شده از DEA، ملاحظه مي گردد که در سال هاي اخير مقالات رشدي فزاينده داشته است.
برای دانلود رایگان پایان نامه فارسی کارایی نیروی انسانی با استفاده از تحلیل پوششی داده ها (DEA) بر روی لینک زیر کلیک کنید
اگر مطلب بالا مفید بود لطفا از مطلب پروژه تحلیل پوششی داده ها دیدن کنید