مقدمه
در مدل های تصمیم گیری چند معیاره گاهی هدف محاسبه وزن و گاهی هدف رتبه بندی گزینه های مساله تصمیم گیری می باشد. به عنوان مثال فرض کنید در یک مساله، قصد انتخاب تامین کننده در یک زنجیره تامین و یا قصد انتخاب یک خودرو را داشته باشید همواره تعدادی معیار و گزینه در نظر می گیریم مثلا همان مساله انتخاب تامین کننده، معیارها می تواند قیمت، کیفیت، زمان تحویل و آیتمهای دیگری مانند مزایای این مورد نسبت به موارد دیگر وامکانات جدید و طراحی و ساخت مهندسی بروز و … باشد و گزینه ها نیز تعدادی تامین کننده.
حال برای حل این گونه مدل ها روشهای زیادی پیش رو می باشد به عنوان مثال اگر روش AHP باشد ابتدا باید مقایسات زوجی معیارها و سپس گزینه ها تشکیل شده و در انتها نیز رتبه بندی نهایی حاصل شود. و یا اینکه از روشهای جدیدی همچون SECA استفاده شود که در مدل خود علاوه بر محاسبه وزن معیارها، گزینه ها را نیز رتبه بندی می کند. در این وبسایت تمامی روشهای کلاسیک و جدید توضیح داده شده است که جهت مطالعه بیشتر به پست مربوطه آن ها مراجعه کنید. در این پست یکی از روشهای تصمیم گیری را معرفی خواهیم کرد این روش در زمره تکنیک های کلاسیک قرار می گیرد که هدف آن فقط رتبه بندی گزینه های مساله تصمیم گیری است. این روش توسط آقای پالینک (Paelinck) در سال 1977 به نام روش Qualiflex (تلفظ صحیح: کُوال فِلِکس) می باشد. آقای پالینک در مقاله اش از آن به عنوان روش چند معیاره انعطاف پذیر نام برد. که در ادامه در مورد آن توضیح خواهیم داد.
ویژگی های روش
- در مرز روشهای جبرانی و غیر جبرانی قرار می گیرد.
- نیازی به تبدیل معیارهای کیفی به کمی نیست.
- از محدودیت های این روش این است که برای تعداد گزینه های زیاد چندان مورد استفاده قرار نمیگیرد.
- این تکنیک قادر به محاسبه وزن معیارها نیست و باید وزن معیارها را با استفاده از روشهای دیگر محاسبه نمود و سپس به عنوان ورودی به این روش داد.
گام های روش Qualiflex
1-تشکیل ماتریس تصمیم
این گام در واقع در تمامی روشهای تصمیم گیری وجود دارد ماتریس تصمیم این روش نیز همانند دیگر روشها، یک ماتریس معیار گزینه ای است که معیارها در ستون و گزینه ها در سطر قرار می گیرند. در زیر نمونه ای از ماتریس تصمیم آورده شده است که C همان معیارها، W وزن معیارها و A گزینه ها هستند و Xmj در واقع ارزیابی گزینه m نسبت به معیار j است.
2- تشکیل پرموتاسیون گزینه ها
اگر بخواهیم روش Qualiflex را خلاصه تعریف کنید این روش از پرموتاسیون حاصل می شود که این تکنیک نیز از روشهای تصمیم گیری چند معیاره است. در واقع معنی پرموتاسیون تعداد جایگشت های یک مجموعه می باشد. در این روش چون مجموعه ما گزینه ها هست پس می شود جایگشت های گزینه ها. حال اگر تعداد گزینه ها m باشد تعداد پرموتاسیون گزینه ها برابر با !m است. یعنی اگر m=3 باشد پرموتاسیون برابر با mi=3i=6 می شود. که به عنوان یک مثال در زیر آورده شده است.
3- رتبه بندی گزینه ها بر اساس معیارها
در این گام، گزینه ها را در ماتریس تصمیم گیری بر اساس هر معیار رتبه بندی می کنیم. به گزینه ای که در شاخصی از بقیه بهتر است عدد ۱ و به همین ترتیب سایر گزینه ها رتبه بندی می شوند.
4- محاسبه مقادیر غالب و مغلوب
اگر پرموتاسیون با مقادیر رتبه بندی مطابقت داشته باشد مقدار ۱ و اگر مطابقت نداشته باشد مقدار ۱- و زمانی که دو گزینه در یک شاخص برابر باشند مقدار صفر اختصاص داده می شود.
5- تشکیل ماتریس پرموتاسیون و معیارها
مقادیر محاسبه شده در مرحله قبل با هم جمع شده و به تفکیک برای همه پر موتاسیون ها و شاخصها محاسبه و وارد جدول می شوند.
6- محاسبه مقدار پر موتاسیون گزینه ها و انتخاب گزینه برتر
مقدار پر موتاسیون هر شاخص در وزن آن ضرب شده و با هم جمع و به عنوان مقدار پرموتاسیون هر گزینه آورده می شوند، بیشترین مقدار پرموتاسیون معرف گزینه برتر خواهد بود.
مثال روش Qualiflex
در این مثال هدف رتبه بندی 3 گزینه بر اساس 3 معیار می باشد که ماتریس تصمیم آن در زیر آورده شده است. همانطور که مشاهده می شود معیارهای C2 و C3 از نوع مثبت و معیار c1 از نوع منفی می باشد.
چون 6 گزینه داریم پس در واقع تعداد پرموتاسیون ها 6 می شود که در زیر آورده شده است. به عنوان در پرموتاسیون اول نشان می دهد گزینه A1 رتبه اول و A2 رتبه دوم و A3 رتبه سوم را دارد. 
در گام بعد باید رتبه گزینه ها در هر معیار مشخص شود که در جدول زیر آورده شده است. این رتبه بندی بر اساس نوع معیارها که مثبت و منفی هستند صورت می گیرد.
در گام بعد باید میزان تسلط و غلبه گزینه ها مشخص شود که در واقع هر پرموتاسیون نسبت به رتبه های هر معیار بررسی می شود که در زیر آورده شده است که بر اساس قاعده ای که قبلا گفته شد از اعداد 1و0و-1 استفاده می شود.
به طریق مشابه برای دیگر پرموتاسیون ها این عمل صورت می گیرد. که در جدول زیر آورده شده است.
در گام بعد پرموتاسیون گزینه ها محاسبه می شود بر این اساس وزن معیارها را در پرموتاسیون گزینه ها نسبت به هر معیار ضرب کرده و سپس اعداد هر سطر جمع می شود. وزن معیارها نیز برابر با 0.333 می باشد. نتیجه این بخش در زیر آورده شده است.
سپس پرموتاسیونی که بیشترین مقدار را کسب کرده است به عنوان جایگشت برتر انتخاب می شود که در اینجا پرموتاسیون 1 و 6 بیشترین مقدار را دارند که در زیر آورده شده است. در هر دو جایگشت گزینه A1 به عنوان گزینه برتر انتخاب شده است.
جمع بندی
در این مطلب به توضیح و آموزش روش Qualiflex پرداخته شد این تکنیک جز روشهای کلاسیک در تصمیم گیری چند معیاره می باشد که هدف آن رتبه بندی گزینه های در یک مساله تصمیم گیری می باشد. این روش البته دارای محدودیت هایی نیز می باشد از جمع اینکه در صورتیکه تعداد گزینه ها زیاد باشد کارایی خود را از دست می دهد بنابراین پیشنهاد می شود در صورتیکه تعداد گزینه ها بیشتر از 4 یا 5 باشد از تکنیک های دیگر استفاده شود.
چنانچه نیازمند مشاوره و یا انجام پروژه خود با این روشها هستید با ما تماس بگیرید- 09338859181
ممنونم از آموزشهای بروزتان. من خیلی به این آموزش نیاز داشتم و واقعا هر کجا گشتم پیدا نکردم.
تشکر میکنم از مطالب آموزشیتون