در مدل های تصمیم گیری چند معیاره یک دسته از روشها هستند که هدفشان ارزیابی عوامل از نظر تاثیرگذاری و تاثیرپذیری است. یکی از این روشها، تکنیک دیمتل (DEMATEL) است که به تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل می پردازد. اولین گام برای تحلیل این روش تشکیل پرسشنامه می باشد که باید توسط تعدادی از خبره ها (پاسخ دهندگان) تکمیل شود.
تکنیک دیمتل یکی از انواع تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه بر پایه ی مقایسه های زوجی است که اولین بار در اواخر سال ۱۹۷۱ میلادی در مرکز تحقیقاتی Battelle Geneva به طور عمده برای بررسی مسائل پیچیده ی جهانی و استفاده از قضاوت خبرگان در زمینه های علمی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و رهبران عقیدتی و هنرمندان به کار گرفته شد. این تکنیک، یکی از پر کاربردترین تکنیکهای مواجهه با مسایل تصمیم گیری چند معیاره می باشد. و قابلیت های بالای آن باعث شد که در محافل علمی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی، تکنیک دیمتل، روشی جامع بر اساس نظریه ی گراف ها ارایه می دهد و این امکان را فراهم می سازد تا مسایل و مدل های ساختاری را به صورت بصری تجزیه و تحلیل کرد. از آنجایی که دیاگرافها گرافهای جهت دار) روابط و ایستگی میان عناصر یک سیستم را بهتر به تصویر می کشند. لذا دیمتل نیز مبتنی بر نمودارهایی است که می تواند عوامل درگیر را به دو گروه علت و معلول تقسیم و روابط میان آنها را به صورت یک مدل ساختاری قابل فهم بیان کند. به این طریق، روابط علی در ترسیم نقشهي شبکه ای بیشتر قابل فهم می باشند. در واقع، تکنیک دیمتل با بهره مندی از قضاوت خبرگان در استخراج عوامل یک سیستم و ساختاردهی سیستماتیک به آنها با به کارگیری اصول نظریه ی گراف ها، ساختار سلسله مراتبی شبکه ای از عوامل موجود در سیستم به همراه روابط تأثیرگذاری و تأثیر پذیری متقابل عناصر ایجاد کرده، شدت اثر روابط مذکور را به صورت امتیاز عددی بیان می کند. به عبارتی، تکنیک دیمتل برای ساختاردهی به یک دنباله از اطلاعات مفروض کاریرد دارد، به طوری که شدت ارتباطات را به صورت امتیازدهی بررسی می کنند، بازخوردها توأم با اهمیت آنها را تجسس کرده، روابط انتقال ناپذیر را می پذیرد. البته اطلاعات تجربی نشان داده شده است که خصوصیات انتقال پذیری را نیز کم و بیش تأمین می کند. از جمله مزیت های این تکنیک می توان به کمی نشان دادن میزان تأثیر مستقیم و غیر مستقیم عوامل بر یکدیگر، مشخص شدن عوامل تأثیرگذار و تأثیر پذیر، دسته بندی عوامل بر اساس میزان تأثیرگذاری و تأثیر پذیری، ایجاد تعامل بالا بین تصمیم گیرندگان و خبرگان و تعیین وزن عوامل با توجه به روابط تعیین شده ی میان آنها اشاره کرد. پذیرش روابط انتقال پذیر و توانایی نمایش تمامی بازخورهای ممکن نیز از دلايل ارجحیت تکنیک دیمتل نسبت به سایر روش های مربوطه می باشد.
این تکنیک براي ساختار دهی به یک دنباله از اطلاعات مفروض کاربرد دارد، به طوري که شدت ارتباطات را به صورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده، بازخورها را توام با اهمیت آنها را تجسس نموده و روابط انتقال ناپذیر را می پذیرد. اهداف استراتژیک و عینی آن دسترسی به راه حل هاي مناسب است، براي این منظور از خبرگانی در زمینه هاي علمی، سیاسی، اقتصادي، اجتماعی، رهبران عقیدتی و هنرمندان براي قضاوت و نظر خواهی استفاده شده و براي دسترسی به قضاوت آنها از مصاحبه و پرسشنامه به صورت مکرر استفاده می شود.
بنابراین این روش نیازمند طراحی پرسشنامه اولیه می باشد. پرسشنامه دیمتل ماتریس مربعی از معیارهای مورد مطالعه است که هر سلول تاثیر معیار سطر بر معیار ستون را نشان می دهد اعداد قطر اصلی در ماتریس پرسشنامه دیمتل صفر است و باید سلول های بالا و پایین قطر اصلی همگی با عبارات کلامی که تاثیر را نشان می دهند بررسی شوند. طیفی که در پرسشنامه دیمتل معمولا استفاده می شود طیف 5 تایی زیر استفاده می شود:
- 0- بدون تاثیر
- 1- تاثیر خیلی کم
- 2- تاثیر کم
- 3- تاثیر زیاد
- 4- تاثیر خیلی زیاد
پس ابتدا معیارها شناسایی می شوند. این شناسایی می تواند از طریق مرور ادبیات و پیشینه پژوهش و یا روش دلفی حاصل شود. آموزش این روش نیز در سایت موجود می باشد که می توانید به آن رجوع کنید. روش دلفی از روش های نظرات جمعی است که با استفاده از نظرات تعدادی خبره بر اساس پانل دلفی حاصل می شود. بعد از مشخص کردن عوامل نهایی، سپس ماتریس دیمتل (DEMATEL) را تشکیل می دهیم و بر اساس طیف بالا در سلول ها عدد مناسب را قرار می دهیم. از طریق ویدیوی زیر می توانید نحوه طراحی پرسشنامه دیمتل را به صورت کامل فرابگیرید.
مطالب مشابه و مرتبط
چندین فیلم آموزشی خریداری کرده و مطالعه کرده ام و چندین فیلم و متن هم بصورت رایگان دیدم و همگی خیلی عالی و کاربردی بودند و تشکر میکنم از اموزشهای خوبتون