روش BWM یا روش بهترین بدترین (best worst method) یکی از روشهای نوین تصمیم گیری چند معیاره است که هدف آن محاسبه وزن معیارهای پژوهش است. این روش توسط دکتر رضایی برای اولین بار در سال 2015 طی یک مدل غیر خطی بیان شد سپس در سال 2016 مدل خطی آن نیز در مقاله ای ارائه گشت.
بر اساس روش بهترین – بدترین (که در سال 2015 توسط رضایی ارائه شده است) بهترین و بدترین شاخص به وسیله تصمیم گیرنده مشخص شده و مقایسه زوجی بین هر یـک از ایـن دو شاخص (بهترین و بدترین) و دیگر شاخص ها انجام می شود. سپس یک مسئله حداکثر حداقل براي مشخص کردن وزن شاخص هاي مختلف فرموله و حل می گردد. همچنین در ایـن روش یک فرمول براي محاسبه نرخ ناسازگاري جهت بررسی اعتبار مقایسات در نظر گرفته شد. جهت تحلیل این روش نیز همانند دیگر روش های تصمیم گیری باید ماتریس تصمیم یا پرسشنامه BWM طراحی گردد این پرسشنامه در واقع مقایسه زوجی بهترین معیار با دیگر معیارها و دیگر معیارها با بدترین معیار است. منظور از بهترین معیار، آن معیاری است که در سیستم اهمیت بیشتری نسبت به بقیه دارد و بدترین معیار آن معیاری است که اهمیت کمتری نسبت به دیگر معیارها دارد.
از جمله ویژگی های برجسته این روش نسبت به سایر روش های MCDM می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نیاز به داده های مقایسه ای کمتر
- این روش منجر به مقایسه ای استوارتر می شود، بدین معنی که جواب های قابل اطمینان تری می دهد.
طیف های کلامی روش BWM
در مقایسات زوجی روش بهترین-بدترین از طیف 9 تایی و استانداردی که برای روش AHP نیز کاربرد دارد استفاده می شود. سپس به پرسشنامه بر اساس طیف زیر پاسخ داده می شود. این طیف از اهمیت برابر شروع شده و به “کاملا مهمتر” ختم می شود. تعداد مقایسات زوجی که در یک مدل باید صورت بگیرد به تعداد 2n-3 است که n تعداد معیارها است.
ادغام پرسشنامه های روش BWM
بعد از ایجاد پرسشنامه ها، باید در اختیار پاسخ دهندگان قرار گیرد تا بر اساس طیف کلامی بالا به آن ها پاسخ دهند بعد از جمع آوری آن ها باید تمامی پرسشنامه ها ادغام شده تا تبدیل به یک پرسشنامه شوند برای این کار از روش میانگین هندسی استفاده می شود و سپس تمامی تحلیل ها بر روی پرسشنامه ادغام شده صورت بگیرد.
تفاوت پرسشنامه BWM با پرسشنامه AHP
همانطور که در مقالات بیس این روش گفته شده است، جایگزین مناسبی برای روش AHP است، هنگامی که تعداد معیارها زیاد باشد. فرض کنید در مدلی 10 معیار وجود دارد تعداد مقایسات زوجی در پرسشنامه AHP برابر با n*(n-1)/2 است یعنی 45 مقایسه زوجی. اما در روش BWM برابر با 2n-3 است یعنی 17 مقایسه زوجی. پس همانطور که نشان داده شد تعداد مقایسات زوجی را به شدت کاهش داده که این باعث می شود زمان کمتری نیاز باشد و نتایج نیز دقیق تر شود.
از طریق لینک زیر می توانید آموزش ویدیویی این روش را مشاهده نمایید.
آموزش روش بهترین-بدترین (best-worst method)
مطالب مشابه و مرتبط:
سلام از نظر تعداد متغیر محدودیتی وجود نداره؟ مثلا میتونه بیشتر از 30 تا باشه متغیر ها یا کلا درست نیست؟
30 تا متغیر باید دسته بندی باشن. مثلا داخل 4 یا 5 دسته قرار بگیرند. منظورم مدلتون بشه معیار و زیرمعیار. و این 30 متغیر حکم زیرمعیار داشته باشن
سلام روایی و پایایی این روش رو چه طور به دست میارن؟
چیزی بنام روایی و پایایی برای این روشها مطرح نمیشه.
ولی توی روش bWM نرخی بنام نرخ سازگاری (inconsistecy rate) وجود داره که معمولا بهش پایایی میگن. برای روایی هست اگر شما شاخصهایی که قراره با bwm وزن دهی کنید از منابع مناسب استخراج کرده باشید و به تایید خبره ها رسونده باشید همین خودش حکم روایی داره.
ممنونم من متغیر هام رو از مقالات معتبر پیدا کردم پس با توجه به گفته شما روایی و پایایی رعایت شده است.
سلام
منظور از مقایسات زوجی که به اندازه 2n-3 یعنی به این تعداد باید پرسشنامه پخش بشه؟
و سوال دیگه اینکه اگر قرار بر این باشه که هر پرسشنامه به صورت جداگانه تکنیک روش پیاده بشه و در نهایت از وزن ها میانگین هندسی گرفته بشه، باز هم باید روی میانگین نهایی این روش رو پیاده بکنیم؟
سلام.
اون تعداد 2n-3 تعداد پرسشنامه نیست تعداد مقایسات زوجی هست. مثلا شما اگر 5 معیار داشته باشید مقایسات زوجی برای این 5 معیار میشود 7 تا .
اگر هر پرسشنامه به صورت جداگانه تجزیه و تحلیل شد در انتها اوزان بدست آمده از هر پرسشنامه را میانگین بگیرید و تمام. دیگیر ادغامی نیازی نیست
سلام
برای bwm ‘گروهی مقاله ای هست که معرفی کنید بخونیم؟
سلام. وقت بخیر.
برای انجام bwm گروهی دوتا رویکرد پیش رو دارید:1- بهترین بدترین از نظر تمام خبره ها یکی باشد و بعد نظرات همه خبره ها میانگین هندسی بگیرید و مدل نهایی را اچرا کنید. 2- از نظر هر خبره یک بهترین بدترین استخراج شود بعد به تعداد خبره ها مدل bwm اجرا شود و در نهایت وزن ها میانگین گرفته شود