روش AHP
روش AHP یا فرایند تحلیل سلسله مراتبی در سال 1970 توسط آقای تومال ال ساعتی ارائه شد. روش AHP یکی از جامع ترین و پرکاربردترین تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره می باشد که کاربرد زیادی در رشته های مختلف به خصوص مدیریت و مهندسی صنایع دارد. این روش با ایجاد یک سلسله مراتبی از مسائل پیچیده در واقع مساله را به صورت ساده تر فرموله می کند. این روش برای وزن دهی و رتبه بندی گزینه ها کاربرد زیادی دارد و برای این کار از مقایسات زوجی استفاده می کند. یکی از مزیت های این روش محاسبه نرخ ناسازگاری است که نشان دهنده سازگاری و ثبات در مقایسات زوجی است.
اصول روش AHP
آقای ساعتی 4 اصل مهم را برای فرایند سلسله مراتبی (AHP) معرفی نمود:
- اصل معکوسی: اگر معیار A بر معیار B به اندازه n برتر باشد معیار B نیز به اندازه 1/n از معیار B ارجح است. به عبارت ساده تر اگر مقایسات زوجی را در قالب یک ماتریس بیان کنید اعداد بالا و پایین قطر اصلی معکوس یکدیگر هستند.
- اصل همگنی: یعنی در مقایسه زوجی دو معیار و یا دو گزینه باید هر دو طوری باشند که با هم قابل مقایسه باشند به عبارت دیگر برتری معیار و یا گزینه A بر B نمی تواند صفر یا بینهایت باشد.
- اصل وابستگی: در AHP هر معیار یا گزینه به سطح بالاتر خود وابسته است و این وابستگی به صورت خطی از بالا با پایین می باشد.
- اصل انتظارات: در گاه تغییری در سلسله مراتب بوجود آید به عنوان مثال معیاری اضافه و یا حذف شود باید مجمدا فرایند صورت گیرد.
عدد خاکستری (فاصله ای یا interval)
عدد خاكستري، به عددي غيرقطعي گفته مي شود كه مقدار دقيق آن مشخص نیست اما بازه ای که عدد در آن قرار دارد مشخص است. عدد خاكستري را مي توان عددي با اطلاعات نامطمئن تعريف كرد. عدد خاکستری دارای دو کران بالا و پایین است و شباهت زیادی به اعداد فازی دارد اما دارای تفاوت هایی نیز هست به عبارت دیگر مقدار دقيق حد بالا و پایین در عدد خاکستری، معلوم است؛ درحالي كه در يك عدد فازی، ضمن اينكه عدد به صورت يك بازه تعريف مي شود، ولي مقدار دقيق حد بالا و پایین معلوم نيست و از يك تابع عضويت تبعيت مي كند. همين تفاوت بين عدد خاكستري و عدد فازي موجب مي شود كه محاسبات با اعداد خاكستري، از سادگي بيشتري نسبت به اعداد فازي برخوردار باشد. زيرا تعيين تابع عضويت براي حدهای بالا و پایین يك عدد فازي، خود همراه با پيچيدگي ها و عمليات محاسباتي است.
روش AHP خاکستری (grey AHP)
فرآیند سلسله مراتب تحلیلی (AHP) روش وزن گیری ذهنی است که به طور گسترده ای برای تحلیل سیستم های انرژی مورد استفاده قرار می گیرد [Xu et al,2011، Wang et al, 2008، Liu et al, 2013، Huang et al, 2013، Zeng et al, 2007، Zhao et al, 2012، Zheng et al, 2010، Gumus et al, 2013، Leng et al, 2012، Ribas et al, 2014]. مزیت اصلی این روش، توضیح گسترده آن است، که آن مسائل چند معیاره را به راحتی دسته بندی می کند. روش AHP یک تصمیم چند معیاره را به یک سلسله مراتب تجزیه می کند. روش AHP با فرایند انتخاب کارشناس و معیارهای ارزیابی شروع می شود. بنابراین، این روش بر اساس مدل مقایسه زوجی است. یک مدل سلسله مراتبی را می توان به عنوان یک درخت تعریف کرد، جایی که هدف اصلی در بالای درخت است و گزینه ها ریشه ها هستند.
در روش ترکیبی (AHP-GRA) ، AHP برای بدست آوردن وزن نسبی استفاده می شود و GRA برای رتبه بندی کلی عملکرد سیستم استفاده می شود.
فرایند تحلیل سلسه مراتبی خاکستری همان طور که بیان شد در آن از اعداد خاکستری استفاده می شود. در مقاله ای که در سال 2015 توسط آقا ژو ارائه شد با استفاده از تئوری راف و اعداد راف به حل فرایند سلسله مراتبی خاکستری پرداخته شده است. اعداد راف توسط آقای ژا و همکاران در سال 2008 معرفی شد. اعداد راف شباهت بسیار زیادی با اعداد خاکستری (فاصله ای) دارند بنابراین از روابط آن ها می توان برای اعداد خاکستری استفاده کرد.
در مقاله آقای ژو 2015 گامهای زیر برای پیاده سازی AHP خاکستری ارائه نمود:
- ایجاد مقایسات زوجی با استفاده از اعداد قطعی.
- محاسبه نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی قطعی (در صورتیکه نرخ ناسازگاری کمتر از 0.1 بود سازگاری برقرار است).
- تبدیل اعداد قطعی به اعداد راف (اعداد راف در اینجا مشابه اعداد خاکستری یا فاصله ای می باشند).
- گرفتن میانگین هندسی از ماتریس خاکستری حاصل شده
- وزن نرمال شده از تقسیم هر میانگین هندسی بر بزرگترین کران بالای میانگین هندسی حاصل می شود
چنانچه نیازمند مشاوره و یا انجام پروژه خود با این روشها هستید با ما تماس بگیرید| ۰۹۳۳۸۸۵۹۱۸۱