در این مثال هدف تعیین استراتژی ماتریس SWOT با استفاده از ترکیب روش ANP و تاپسیس است. در مدل های تصمیم گیری چند معیاره استفاده از روشهای ترکیبی همواره بسیار حائز اهمیت است در مدل SWOT نیز ابتدا با استفاده از شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، استراتژی های تصمیم گیری تعیین می شود سپس به تعیین اهمیت این استراتژی ها پرداخته می شود.
فرايند تحليل شبكه اي يكي از تكنيك هاي تصميم گيري با معيارهاي چندگانه است. اين مدل بر مبناي فرايند تحليل سلسله مراتبي طراحي شده و شبکه يا سيستم غيرخطي و يا سيستم بازخور را جايگزين سلسله مراتب كرده است. در چنين شرايطي براي محاسبة وزن عناصر بايد از تئوري شبكه ها استفاده كرد.
روش ANP در سال 1996 توسط ساعتی معرفی شد. این روش فرم کامل تر روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است در روش ANP حالت شبکه ای بین عوامل پژوهش ایجاد می شود و روابط درونی نیز در نظر گرفته می شود.روش شباهت به گزینه ایده آل (TOPSIS) در سال 1981 توسط یون و هوانگ ارائه شد. هدف این روش رتبه بندی گزینه های پژوهش می باشد.
فرايند تحليل شبكه اي از تركيب چهار مرحلة اصلي به وجود مي آيد.
مرحلة يكم: پايه ريزي مدل و ساختار مسئله
مرحلة دوم: ماتريس مقايسه هاي زوجي نسبت به هدف
مرحلة سوم: تشكيل سوپرماتريس
مرحلة چهارم: انتخاب بهترين گزينه
اگر سوپرماتريس تشكيل شده در مرحلة سوم كل شبكه را پوشش دهد، وزن هاي اولويتي گزينه ها در ستون گزينة سوپرماتريس نرمال شده شكل مي گيرند و گزينة با بالاترين وزن نهايي انتخاب مي شود؛ كه درواقع گزينه اي است كه با محاسبه ها و عمليات ماتريس به دست آمده است.
در مدل ANP مانند فرايند سلسله مراتبي از طيف مقايسه اي 9-1 استفاده مي شود و تصميم گيرنده مي تواند نظرش را در مورد هر جفت از عناصر با پاسخ هاي اهميت برابر، نسبتاً مهم تر، مهم تر، بسيار مهم تر، و بي نهايت مهم بيان كند. اين ارجحيت هاي توصيفي در مرحلة بعد به ترتيب با مقادير عددي 1،3،5،7،9 بيان مي شوند و مقادير 2،4،6،8 نيز به عنوان مقادير ميانه در مقايسة بين دو قضاوت به كار مي روند.
در مثالی که در این پست آورده شده است مساله در دو حالت بررسی می شود یکی استفاده از روش ANP برای رتبه بندی نهایی گزینه ها و دوم استفاده از روش ترکیبی ANP-topsis برای رتبه بندی گزینه ها. در حالت دوم ابتدا با استفاده از روش ANP اوزان معیارها و زیرمعیارها محاسبه می شود و سپس با استفاده از این اوزان ماتریس تصمیم تاپسیس تشکیل می شود تا گزینه های پژوهش که در اینجا 4 استراتژی هستند رتبه بندی شوند.
مثال: مدیرعامل شرکتی میخواهد با توجه به عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید بهترین استراتژی را برای شرکت انتخاب کند این میعارها و زیر معیارها به صورت زیر می باشند.
معیار | زیرمعیار | گزینه |
نقاط قوت (S) |
سرمایه فکری (S1) تیم مدیریت متخصص (S2) کارگران ماهر (S3) کیفیت بالای محصولات (S4) |
پیوستن به بازارهای فروش پر رونق (SO) فاصله گرفتن از مشتریان اروپایی (WO) سرمایه گذاری در کشورهای بلوک شرق (ST) عقد قرار دادهای سبک (WT) |
نقاط ضعف (W) |
عدم مقبولیت عمومی کالای داخلی (w1) هزینه های بالای انرژی (w2) فاصله زیاد تا مراکز فروش محصول (w3) |
|
فرصت (O) |
استقلال کشور (o1) دستیابی به بازارهای جدید خارجی (o2) جذب منابع برای سرمایه گذاری (o3) |
|
تهدید (T) |
خطر محصولات ارزان قیمت چینی (t1) نرخ بالای ارز (t2) نامعلوم بودن وضع سیاسی و اقتصادی (t3) مشکلات فعلی و ممکن در خاورمیانه (t4) |
همچنین روابط درونی بین معیارهای اصلی در شکل زیر آورده شده است. همچنین این مساله مدل ANP آن در نرم افزار سوپر دسیژن (Super decision) و مدل تاپسیس آن در اکسل پیاده سازی شده است.
حل مساله با استفاده از روش ANP
در گام اول باید مدل پژوهش را در نرم افزار سوپر دسیژن رسم نمود. مدل ANP به همراه روابط درونی در نرم افزار سوپر دسیژن در شکل زیر آورده شده است. در این شکل همانطور که نشان داده شده است یک کلاستر هدف، یک کلاستر معیار، زیر معیار و Alternative داریم. سپس در هر کلاستر گره های معیار قرار دارند. در شکل زیر در بالای کلاستر معیار یک حلقه دیده می شود که این نشان دهنده روابط درونی بین معیارهای اصلی است.
در گام دوم باید مقایسات زوجی را انجام داد این مقایسات زوجی در تمامی سطوح ANP انجام می شود سپس با توجه به این مقایسات زوجی، سوپر ماتریس های ANP تشکیل می شود و با استفاده از سوپر ماتریس حدی (نهایی) وزن نهایی گزینه ها حاصل می شود که در شکل زیر آورده شده است.
همانطور که در شکل بالا آورده شده است استراتژی پیوستن به بازارهای فروش پر رونق (SO) رتبه اول را کسب کرده است. استراتژی های فاصله گرفتن از مشتریان اروپایی (WO)، سرمایه گذاری در کشورهای بلوک شرق (ST) و عقد قرار دادهای سبک (WT) به ترتیب رتبه های دوم تا چهارم را کسب کرده اند.
حل مساله با استفاده از روش ANP-TOPSIS
تكنيك مفيد ديگر براي حل مسائل مربوط به تصميم گيري هاي چند معياره، تاپسیس است. تاپسیس بر اين مفهوم استوار است كه مناسب ترين گزينه بايد كمترين فاصله را از نقطه ايده آل مثبت ( بهترين حالت ممكن) و بيشترين فاصله را از نقطه ايده آل منفي( بدترين حالت ممكن) داشته باشد. مفهوم TOPSIS ،منطقي و قابل فهم است و محاسبات به كار رفته در آن پيچيده نيست. اگرچه مشكل ذاتي تخصيص ترجيحات ذهني قابل اطمينان و معتبر به معيارها را بايد در اين تكنيك در نظر داشت.
در این بخش که از روش ترکیبی استفاده می شود باید تنها مدل را تا سطح معیارها و زیرمعیارها در نرم افزار سوپر دسیژن (superdecision) رسم کرد. به کارگیری همزمان دو تكنيك فرآيند تحليل شبكه اي و تاپسیس باعث كاهش تعداد مقايسات زوجي می شود. سپس مقایسات زوجی را انجام داد و اوزان نهایی زیرمعیارها را استخراج نمود که در شکل زیر آورده شده است.
در گام دوم با استفاده از این اوزان نهایی معیارها، ماتریس تصمیم تاپسیس را تشکیل می دهیم ماتریس تصمیم تاپسیس یک ماتریس معیار-گزینه است یعنی زیرمعیارها در ستون ماتریس و گزینه ها در سطر قرار میگیرند و هر سلول نیز امتیاز هر گزینه نسبت به هر زیرمعیار است. سپس با پیاده سازی گام های روش تاپسیس (topsis)، رتبه بندی نهایی گزینه ها حاصل می شود که در شکل زیر آورده شده است.
از فرآيند تحليل شبكه اي به دليل توانمندي آن در پردازش وابستگي بين معيارها استفاده مي شود. به علاوه، از تكنيك تاپسیس به دليل كاهش حجم محاسبات در ارزيابي تعدادي زيادي گزينه بهره گرفته مي شود .
توجه: در این مثال دو روش مهم و پرکاربرد تصمیم گیری چند معیاره اشاره شد که آموزشهای گام به گام این روشها در این سایت نیز قرار دارد که با یک سرچ ساده قابل دستیابی است.
چنانچه نیازمند مشاوره رایگان و یا انجام پروژه های خود با این روش را دارید با ما تماس بگیرید| 09338859181
مطالب مشابه و مرتبط