در آموزش های قبل روش ترکیبی دیمتل و ANP را بیان کردیم که در محیط قطعی و با اعداد قطعی انجام می شد. در این آموزش به روش ترکیبی دیمتل (DEMATEL) فازی و ANP فازی می پردازیم این روش نیز از تکنیک های پر کاربرد در مقالات و پایان نامه های رشته های مدیریت و مهندسی صنایع می باشد. این تکنیک همانطور که از نامش پیداست در محیط فازی انجام می شود.
نخستين بار، وو و لی در سال 2007 از تکنيک ديمتل با رويکرد فازي استفاده کردند. درواقع رويکرد فازي براي مقابله با عدم قطعيت و ابهام موجود درعبارات کلامی پاسخ دهندگان استفاده می شود. بنابراين، براي انجام محاسبات تکنيک ديمتل به صورت فازي، نخست بايد از يک طيف زبانی مناسب براي گردآوري داده ها استفاده کرد. طيف هاي متنوعی بر اساس مقياس امتيازگذاري مرسوم ديمتل پيشنهاد شده است. در روش دیمتل فازی هدف شناسایی معیارهای تاثیرگذار (علت) و تاثیر پذیر (معلول) است و همچنین در انتهای این روش می توان روابط داخلی بین عوامل را با استفاده از مقدار آستانه استخراج نمود.
فرایند تحلیل شبکه ای ANP توسط ساعتی در سال 1980کتاب اصول تصمیم گیری مطرح گردید، و در سال 1996کتاب ” تصمیم گیری با وابستگی و بازخورد” بسط داده شد. ANP حالتی تعمیم یافته از AHP است. در حالی که AHP به ارائه چارچوبی با ارتباطات سلسله مراتبی یک سویه می پردازد. ANP ارتباطات درونی پیچیده تر بین سطوح تصمیم و نسبت ها را در نظر می گیرد. روش ANP فازی نیز به دنبال وزن دهی به عوامل پژوهش هست (با در نظر گرفتن روابط درونی). ترکیب این رو روش نیز باعث ایجاد تکنیک ویژه ای می شود که جهت این کار دو رویکرد وجود دارد در ادامه توضیح داده خواهد شد.
رویکرد سنتی دیمتل فازی و ANP فازی (fuzzy DEMATEL-fuzzy ANP)
این رویکرد سنتی و قدیمی ترکیب این دو تکنیک است روش کار در این رویکرد به این صورت است که با استفاده از روش دیمتل فازی ماتریس ارتباطات کل عوامل ایجاد می شود و سپس بر اساس آن نمودار علی عوامل و روابط درونی حاصل می شود سپس این روابط در روش ANP فازی به عنوان ورودی به کار گرفته می شود این رویکرد یکسری محدودیت ها را بوجود می آورد از جمله اینکه وقتی تعداد عوامل زیاد است باعث افزایش مقایسات زوجی می شود و یکی از محدودیت های اصلی این رویکرد این است که وقتی در روش دیمتل فازی با استفاده از مقدار آستانه تعدادی از روابط را حذف میکنیم و به ANP فازی منتقل میکنیم اوزان نهایی عوامل ممکن است صفر شود و علت آن برقرار نبودن رابطه های درست است. بنابراین در مواقعی که مدل پژوهش ما دارای چند سطح است و همچنین تعداد عوامل زیاد باشد استفاده از این رویکرد ممکن است به ایجاد وزن صفر در نتایج ANP ختم شد.
نرم افزارهایی که در رویکرد سنتی استفاده می شود عبارتند از برای روش دیمتل فازی از نرم افزار اکسل و برای روش ANP فازی می توان از نرم افزار سوپردسیژن (super decision) استفاده نمود.
رویکرد جدید دنپ فازی Fuzzy DANP (DEMATEL based ANP)
این رویکرد از جدیدترین تکنیک های ترکیب دیمتل فازی با ANP فازی است که به دنپ فازی (fuzzy DANP) مشهور است.
همانطور که ذکر شد، درجه اهمیت هر عنصر تحت کنترل عنصر دیگر با استفاده از روش ANP اندازه گیری شد. حال برای سهولت در کار و کاهش تعداد مقایسات زوجی مورد نیاز، ارتباطات داخلی و درجه تاثیرگذاری عناصر بر هم با روش دیمتل سنجش می شود. با استفاده از این رویکرد ترکیبی، تعداد ماتریس های مقایسه زوجی و حجم محاسبه ها کاهش یافته و سرعت محاسبه ها افزایش و از پیچیدگی آن کاسته می شود. در این تکنیک بعد از تشکیل ماتریس ارتباطات کل دیمتل فازی دیگر مقدار آستانه محاسبه نمی شود یعنی رابطه ای حذف نمی شود و از روی این ماتریس با یکسری گامهای دیگر سوپرماتریس ANP تشکیل شده و سپس به توان می رسد تا همگرا شود. ماتریس همگرا شده همان سوپرماتریس حددار است که وزن های نهایی عوامل را نشان می دهد.
در یکپارچه سازی تکنیک دیمتل فازی و فرآیند تحلیل شبکه ای (F.D.ANP ) در فاز اول، ضرایب وزنی بیرونی مورد نیاز جهت تشکیل سوپرماتریس ناموزون اولیه، از ماتریس های مقایسات زوجی عناصر نسبت به خوشه هدف حاصل می گردد.
تکنیک تحلیل گسترش یانگ می تواند در تعیین ضرایب وزنی عوامل در این بخش استفاده شود. در فاز دوم، ضرایب وزنی درونی مورد نیاز جهت تشکیل سوپرماتریس ناموزون اولیه، از ماتریس ارتباطات دیفازی شده تکنیک دیمتل در سطح خوشه ها و عناصر به دست می آید. در این روش نیز سوپر ماتریس ناموزون اولیه طبق الگوی تعریف شده تشکیل و در نهایت همگرا می گردد. این روش توسط تزنگ ابداع و توسط افراد زیادی از جمله کاهرامان و همکاران (2014 )استفاده شده است که با توجه به ویژگی ها و قابلیت های مثبت آن، در این پژوهش از این روش استفاده می شود.
در رویکرد دنپ می توان هم Dematel فازی و هم ANP فازی را در محیط اکسل و یا متلب به صورت کامل انجاد داد.
چنانچه نیازمند مشاوره رایگان و یا انجام پروژه خود با این روش ها هستید با ما تماس بگیرید
مطالب مشابه و مرتبط